ËÈ×ÅÍÚ-ÄÅÍÚ ÑÓÐÎÂÚ-ÄÅÍÚ

Âú ñåëî-òî íà ïåñíîïååöú-òú ïðåäú ïåíäåñåòú ãîäèíè ïðàçäíîâàëè íîâà-òà

ãîäèíà; êîãà-òî âåéêå ùåëè äà ïîìèíàòú Ìðúñíè-òå äíè åäíà ìîìà èçâåñòåâàëà

íîâà-òà ãîäèíà êàòî ïååëà ñëåäîþùà-òà ïåñíà.

Ïåñíà 1.��

Ïîäðóêíà ñà Ïàðâà Þäà

Ïàðâà Þäà ñàìóâèëà,

Ïîäðóêíà ñà óòú ãîðà-òà

Óòú ãîðà-òà óòú Áåëèòà,

Òà ñè âåëè þòãîâîðè:�

Öàðþ ëå, ìëàäà öàðþ,

Ùî ñè ñåäíàëú ó äîìà ñè

Ó äîìà ñè ôàôú ñàðàå,

Òà ñè éîùå íè óâèðàøú

Äà ñîáåðåøú ìàëêè ìîìè,

Äà ãè, öàðþ, ïðåìåíèøú,

Äà ãè, öàðþ,íàðåäèøú,

Äà ãè êàðàøú ôú ïåùåðå-òà,

Äå ìè ñëåçå Ñèâà Áîãà

Ñèâà Áîãà è ñóðèâà.

Ôú ðîêà ìó çëàòíà òîåãà,

Óäàðèëú ñè öàðíà Áîãà,

Öàðíà Áîãà Ñóðà Ëàìèöà,

Òà ñè ôîðêíàëú íà íåáå-òó,

Òà ñè óòú çåìå çàãèíàëú,

×è å âåêå ñóðâà ãîäèíà

Ñóðâà ãîäèíà Ñóðîâú-äåíü

Ñóðîâú-äåíü Ñóðóâàêú-äåíü,

Äó âå÷åðå ñóðîâú Áàäíèêú

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà.

Ñåäåëú ìè Ñèâà ôú ïåùåðå-òà,

Ñåäåëú ìè ñåãà ìàëó

Ñåãà ìàëó òðè íèäåëè,

ß ìè âåêå íè ñåäè.

Ôú ðîêà ìó çëàòíà òîåãà,

Çëàòíà òîåãà Çëàòèöà,

ßõíàëú ñè áàðçà-òà êîíå

Áàðçà-òà êîíå ëåñòóâèöà,

×è íè ìó å âåêå çìèéíèöà,

Ñúñú çìèè ãó íè ïðèïàñàëú,

È ñúñú çìèè è ñúñú ñìîöè,

ß ìó íà ãëàâà òðè ïèëåòà,

Òðè ïèëå-òà ëåñòóâèöè,

Òà ñà øåòà ïó çåìå-òà,

Ïðèïóùà ñè áàðçà-òà êîíå

Òà ñè íà äîðè ñëåâà,

Òà ñè êà÷è íà ïîòîíå

È ñè ôëåâà ôàôú ÷åðèöà,

Òà ñåäíóâà íà éîãíèùå,

Äå ñè ãîòâåòú ìàëêè ìîìè

Äó âå÷åðå Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà,

Òà ñåäíóâà íà òðàïåçà;

Äå ñè ôòåãíå äåñíà ðîêà

Äà ñè êóñè Ñóðîâú Áàäíèêú

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà,

Ôú ñàðàå ìó Ñóðà ãîäèíà

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà,

Æèâè ìó ñà ìàëêè äåöà,

Æèâè ìó ñà äó õèëíèöà,

Äó õèëíèöà óðîäèöà;

Äå íè ôòåãíå äåñíà ðîêà,

Íè ñè êóñè Ñóðîâü Áàäíèêú

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà,

Ôú ñàðàå ìó öàðíà ãîäèíà,

Öàðíà ãîäèíà ïîöàðíåëà.

Òè ñè, öàðþ, éîùå íè ÷óëú:

Ïîìèíàëà öàðíà ãîäèíà,

Çàäàëà ñà ñóðà ãîäèíà.

Íè ñè ïðàòèëú ôàôú ãîðà-òà,

ôàôú ãîðà-òà ôàôú Áåëè-òà,

Íè ñè ïðàòèëú ìàëêè ìîìè

Äà òè ñåêàòú áåëíè âåéêè

Áåëíè âåéêè è ñóõàðöè,

Äà ñè âàëèøú ÿñåíú éîãàíü,

Äà ãó âàëèøú íà âå÷åðå,

Äà ãó ãàñèøú íà ðàíèíà,

Éîùå ñà çîðà íè çàäàëà,

Éîùå ìè ñëàíöå íè èçãðåëó

Äà ïîãàñíå ÿñåíú éîãàíü,

Íàëþòèëú ñà Ñèâà Áîãà

Íàëþòèëú ñà ðàçåäèëú ñà,

Òðè ìó çìèè íà ãëàâà-òà,

Òðè ìó çìèè óñîéíèöè,

Ôú äåñíà ìó ðîêà òåíêà ñàáå

Òåíêà ñàáå éîãíåâèíà,

Ôú ëåâà ìó ðîêà ëþòà ñðåëà

Ëþòà ñðåëà ïëàìåíèñòà,

Ïëàìåíü äèãà äó íåáå-òó;

Íà äîðè ìó áàðçà-òà êîíå

Áàðçà-òà êîíå ëåñòóâèöà,

Èñôàðêàëè òðè ïèëåòà

Òðè ïèëå-òà ëåñòóâèöè,

Íàçíàëè ñà äó òðè çìèè

Äó òðè çìèè óñîéíèöè,

Íè å êîíå ëåñòóâèöà

Ïà ñè å ëþòà çìèéíèöà;

Íàëþòèëú ñà Ñèâà Áîãà,

ß ñè ñàáå íè ôàðëå,

Ëó ñè ôàðëå ëþòà ñðåëà

Ëþòà ñðåëà íà ïîëå-òó,

Òà ñè ïîëå ïîãóðåâà

Ïîãóðåâà ïîëóìåâà;

Íè ñà ðàæäà áåëà ïøåíèöà,

Íè ñè ïàñå ñèâó ñòàäó

100

Ñèâó ñòàäó âîëîâå-òå,

Âîëîâå-òå èíèöè-òå

Èíèöè-òå è êðàâè-òå,

Òà ñà ïîëå çàïóñòèëó.

Ìàëêè ìîìè íà ïîëå-òó.,

105

Ìàëêè ìîìè ìàëêè äåöà,

Òà ñè ïëà÷åòú è ñè âèêàòú,

Òåáå ñè, öàðþ, ëþòó êëåâàòú,

Íè ñè ÷åêàëú Ñóðâà ãîäèíà

Ñóðâà ãîäèíà Ñóðîâú-äåíü,

110

Íè ñè ãîòâèëú Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà..

Ìîìà-òà äóðú äà èñïeëà ãîðíÿ-òà ïeñíà èçîáèêàëåëà ñåëî-òî, è ñè÷êè-òå ñà

íàó÷âàëè îòú íåÿ ÷å å ïîìèíàëà öúðíà ãîäèíà, è ùà çàôàíå âåéêå íîâà ãîäèíà,

çà òîâà ñà ñúáèðàëè ñòàðè-òå îòú ñåëî-òî è ïðèãîòâþâàëè ïîòðåáíîòî çà äî÷åêóâàíüå-òî

íà íîâà-òà ãîäèíà; è íàé-ïúðâî ïðàùàëè åäíà ìîìà äà õîäè ïî ñåëî-òî è ñúáåðå

äðóãè ìîìè çà äà èäàòú ôú ãîðà-òà, äà íàáåðàòú äúðâà çà Áúäíèèòú âå÷åðü

íà íîâà-òà ãîäèíà; ñúñú ìîìè-òå óòèâàëè è ìîì÷åòà, òèå ñåêëè äúðâà-òà,

à ìîìè-òå ãè ñúáèðàëè, è ïîñëe ãè íîñèëè âú ñåëî-òî; ìîìà-òà êîãà-òî ñðóêóâàëà

ìîìè-òå, ïååëà ñëåäîþùà-òà ïåñíà..

Ïåñíà 2.

Äðóøêè, äðóøêè, ìèëè äðóùêè!

Äíåñú ìè éîùå íà ðàíèíà,

Éîùå ñà çîðà íè çàäàëà,

Éîùå ñëàíöå íè èçãðåëó,

Çàäàäå ñà Ïàðâà Þäà

Ïàðâà Þäà ñàìóâèëà,

Ïîäðóêíà ñà óòú ãîðà-òà,

Óòú ãîðà-òà óòú Áåëèòà: .

"Ïîìèíàëà Öàðíà ãîäèíà! "

Òà ñè ñëåçàëú Ñèâà Áîãà

Òà ñè ñåäíàëú ôú ïåùåðå-òà.

Ôàôú ðîêà ìó çëàòíà òîåãà,

Çëàòíà òîåãà áóçäóãàíà,

Òà ñè óäàðèëú Öàðíà Áîãà,

Öàðíà Áîãà Ñóðà Ëàìèöà,

Óäàðèëú ãó ïðîãîíèëú ãó

Òà ñè ôàðêíàëú íà íåáå-òó,

Ñåãà ñè å Áåëà ãîäèíà,

Áåëà ãîäèíà ñóðîâà.

Òà ñè ìà öàðå ïðàòèëú,

Äà âà áåðà äà âà ðóêàìú

Äà äîéäåòå ôàôú ñàðàå.

Ñîáðàëè ñà ìëàäè þíàöè,

Íà ðîêà õìè çëàòíà áàëòèöà,

Øà âà êàðàòú ôàôú ãîðà-òà,

Øà âè ñåêàòú áåëíè âåéêè

Áåëíè âåéêè è ñóõàðíè,

Òà ãè, ìîìè, ñîáèðàòå,

Íîñèòå ãè ôàôú ñàðàå

Ôàôú ñàðàå è íà öàðå;

Òà ñè âàëè ÿñåíú éîãàíü,

Øà ãó âàëè íà âå÷åðå,

Øà ãó ãàñè íà ðàíèíà,

Äó äå ñà çîðà íè çàäàëà,

Äó äå ñëàíöå íè èçãðåëó

Äà ñè ãîòâè Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà:

×è øà äîéäå Ñèâà Áîãà

Äà ñè ñåäíå íà éîãíèùå,

Íà éîãíèùå íà òðàïåçà

Íà òðàïåçà íà âå÷åðå,

Äà âå÷åðå Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà.

Ùîìú ÷óåëè òàÿ ïåñíà (Ïåñíà 2), ñúáèðàëè ñà ìîìè-òå è ìîì÷åòà-òà ôú êàùà-òà

íà ñòàðèéòú êìåòà,

êîè-òî áèëè ïðåìåíåíè ñú íàé-õàðíè-òå ñè äðåõè; Êìåòú-òú

ãè ïðàùàëú âú ãîðà-òà äà íàñåêàòú äúðâà è äà ãè äîíåñàòú çà Áúäåíú âå÷åðü;

ìîìè-òå êîãà-òî óòèâàëè âú ãîðà-òà ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà.

Ïåñíà 3.

Íàâàðâèëè ìëàäè þíàöè

Íàâàðâèëè ôàôú ãîðà-òà,

Ôàôú ãîðà-òà ôàôú Áåëèòà,

Ìëàäè þíàöè ìàëêè ìîìè,

Òà ìè íîñåòú çëàòíà áàëòèöà.

ß ñè íà ìîìè äóìàòú,

Å, äåâîéêè ìàëêè ìîìè,

Êàêú ñòå, ìîìè, íàâàðâèëè

Ôàôú ãîðà-òà ôàôú Áåëèòà,

Äà ñìå, ìîìè, íàåòú ñòîðèëè

Äà íè ñå÷åì áåëíè âåéêè

Áåëíè âåéêè è ñóõàðíè,

Ùî ñòå, ìîìè, óñòîðèëè?

Êàêú ñà, ìîìè, âðàùàòå?

×è âè ñà öàðå íàñìåëú,

Íè ñòå íîñèëè áåëíè âåéêè

Áåëíè âåéêè è ñóõàðöè,

Íàñìåëú âè ñà íàëþòèëú ñà,

Íàëþòèëú ñà ðàçåäèëú ñà,

Òà ñè éîãàíü íè âàëèëú,

Íè ñè ãîòâè Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèíà.

Òà ñà Áîãà íàëþòèëú,

Òðè ìó ñà çìèè íà ãëàâà-òà,

Ôàôú ðîêà ìó ëþòà ñðåëà

Ëþòà ñðåëà ïëàìåíèñòà

Òà å ôàðëå íà ïîëå-òó,

Òà ñè ïîëå ïîãóðåâà,

Ïîñàõíàëè ïøåíèöè-òå

Ïøåíèöè-òå è ñåäáè-òå,

Äóðú äà äîéäå ëåòó ïðîëåòó

Ïîãóðåëè êëàñîâå-òå,

Ïîãóðåëè ïîñàõíàëè

Ïîñàõíàëè ïîâåíàëè;

Âèòíà þíàêú íè ìè èäå,

Íè ñè íîñè çëàòíà ñàðïèöà

Äà ñè æíåå íà ïîëåòó,

Äà ñè æíåå ïøåíèöè-òå,

Òà ñòå ìîìè çàïëàêàëè

Çàïëàêàëè çàâèêàëè;

Ïëà÷áà âè äó ñàìà Áîãà,

Äó ñàìà Áîãà ñàìà öàðå,

Ïà âè ïëà÷áà íè ÷óå.

Ìîìè õìè äóìàòú è ãîâîðåòú:

Å, ìè ëóäè ìëàäè þíàöè,

Öàðå âè äàäå çëàòíà áàëòèöà,

Òà âà ïðàòè ôàôú ãîðà-òà

Ôàôú ãîðà-òà ôàôú Áåëèòà,

Àêó ñè êàèëú íè ñòàâàòå

Äà íè ñå÷åòå áåëíè âåéêè

Áåëíè âåéêè è ñóõàðöè,

Ñàìà âè ñà Áîãà íàëþòèëú;

Ñàìà ñè Áîãà ôàôú ãîðà-òà

Òà ñà êà÷è íà äàðî-òó,

Òà íè ñå÷å áåëíè âåéêè

Áåëíè âåéêè è ñóõàðöè,

Òà ãè íà öàðå íîñèìå,

Òà ñè öàðå éîãàíü âàëè,

Òà ñè ãîòâè ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà;

ß âè ñà Áîãà íàëþòèëú,

Èñêàðàëú ñè òåíêà ñàáå

Òåíêà ñàáå éîãíåâèöà,

Êàêú ñòå âèå íà ïîëå-òó

Íà ïîëå-òó íà íèâà-òà

Òà âà ñå÷å çàëóãú ïó çàëóãú;

Êîé ïîáåãíàëú è óñòàíàëú,

Äà ñè èäå ôàôú ñàðàå

Ôàôú ñàðàå äóðú ïðè öàðå,

Íàëþòèëú ñà ðàçåäèëú ñà

Ñúñú ñàáå ãó ïîñåêàëú,

Òà ñè íèêîé íè óñòàíàëú.

Kîãà-òî ñà âðàùàëè îòú ãîðà-òà ñúñú äúðâà-òà ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 4.

Åé òè öàðþ è âåçèðþ,

Ïðàòèëú ñè, öàðþ, ìëàäè þíàöè,

Ìëàäè þíàöè ëóäè äåëèè,

Äà íà êàðàòú ôàôú ãîðà-òà

Ôàôú ãîðà-òà ôàôú Áåëèòà,

Äà íè ñåêàòú áåëíè âåéêè

Áåëíè âåéêè è ñóõàðöè,

ß òè å ñà íàëþòèëè

Íàëþòèëè ðàçåäèëè

Òà ñè íà, öàðþ, óñòàâèëè.

Ñàìè, öàðþ, ôàôú ãîðà-òà

Òà ñà íà äàðó íè êà÷èëè,

Òà ñè âåéêè íè ñåêëè,

Ëó ñà ñêðèëè ôú ïåùåðå-òà,

Òà ñìå, öàðþ, çàïëàêàëè

Çàïëàêàëè çàâèêàëè;

Ïëà÷áà íè äó ñàìà Áîãà,

Äó ñàìà Áîãà è äó òàáå!

Òà ñà Áîãà íàæåëèëó

Íàæåëèëó íàòàæèëó,

Éîùå ñà Áîãà íàëþòèëú,

Òà ñè ñëåçå ôàôú ãîðà-òà

Ôàôú ãîðà-òà ôàôú Áåëèòà,

Ïîêà÷è ñà íà äàðî-òó

Òà íè ñå÷å áåëíè âåéêè

Áåëíè âåéêè è ñóõàðöè,

Òà òè ãè, öàðþ, íîñèìå;

ß òè ñà ìîëüáà ìîëèìå,

Êàêú ñè âàëèøú ÿñåíú éîãàíü,

Êàêú ñè ñåäèøú íà éîãíèùå,

Äà ñè çåìåøú çëàòíà òîåãà

Äà ñè ãîíèøú ìëàäè þíàöè,

Ìëàäè þíàöè è äåëèè,

Äà íè ñåäíàòú íà òðàïåçà,

Äà íè âå÷åðåòú Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèïà,

×è òè ñà Áîãà íàëþòèëú:

Øà èñêàðà ëþòà ñðåëà

Øà å ôàðëè íà ïîëå-òó

Íà ïîëå-òó íà íèâè-òå,

Òà ñè ñåäáè ïîãóðåâà,

Êëàñåòå ñè ïîñàõíàëè

Ïîñàõíàëè ïîâåíàëè;

Íàëþòèëú ñà Âèòíà þíàêú

Íàëþòèëú ñà ðàçåäèëú ñà

Òà ñè íà ïîëå íè ñëåâà,

Çëàòíà ñàðïèöà íè ïîäàâà,

Íè ñè æíåå ïøåíèöè-òå,

Ëó íà ãîíè óòú ïîëå-òó

Óòú ïîëå-òó óòú íèâè-òå.

Ñòàðèé-òú êìåòà ñðóêóâàäú ñè÷êè-òå ñòàðöè îòú ñåëîòî, òà õìè äàâàëú îòú

äúðâà-òà, êîè-òî äîíåëè ìîìè-òå è õìè çàðà÷åëú, êîãà-òî çàéäå ñëàíöå-òî

äà íàâàëåòú îãàíü íà îãíèùå-òî, íà êîå-òî îãíèùå äà ñåäè ñòàðåöú-òú îòú

êúùàòà äóðú äà èçãðåå çîðíèöà-òà, è äà ÷óâà äîáð äà íå èçãàñíå îãàíü-òú,

à ìîìè-òå äà çãîòâåòú âå÷åðÿ-òà, êîÿ-òî áèëà ïå÷åíè ÷èñòè ïèòè ïðåñíè,

êóêîøêè è áàíèöè, è ãè íàçîâàâàëè ñú åäíî èìÿ "Ñóðîâú Áàäíèêú". Êîãà-òî

âåéêå çãîòâþâàëè Áàäíèêúòú, òóðåëè òðàïåçà-òà äî îãíèùå-òî, è íà òðàïåçà-òà

Áàäíèêú-òú, íî íèêîé íå ñåäíóâàëú äà âå÷åðÿ äóðú äà èçãðåÿ çîðíèöà-òà,

çàùî-òî âåðóâàëè ÷å ïðåçú íúùüà äîõîæäàëú Ãîñïîäú è êàòî ïîñåäåâàëú íà

îãíèùå-òî, ñåäíóâàëú íà òðàïåçà-òà è âå÷åðåëú îòú Áúäíèêúòú, òðàïåçà-òà

÷óâàëú ñòàðåöú-òú äóðú äà ñà ïðîñúìíå; òîãà ìîìè-òå âëèçàëè âú õóäàÿ-òà

ãäå-òî áèëú Áúäíèêúòú è çàïåâàëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 5.

Îé, òè öàðþ è âèçèðþ!

Äîñòà ñè, öàðþ, ñåäåëú,

Äîñòà ñè, öàðþ, ÷åêàëú,

Òà ñè ñåäåëú íà éîãíèùå,

Òà ñè âàëèëú ÿñåíú éîãàíü,

Éîãàíü ñè, öàðþ, íè ïîãàñíàëú.

Äðåìêà òà, öàðþ, íàïàäíàëà,

Êàêú ñè ñïèåëú íà éîãíèùå

Ñàìú ñè äîéäå Ñèâà Áîãà,

Ñàìú ñè äóíàëú ÿñåíú éîãàíü

Çàïàëèëú ñè ÿñíà áîðèöà,

Òà ñè ñåäíàëú íà òðàïåçà,

Òà âå÷åðåëú ÿñíà Áàäíèöà,

ßñíà Áàäíèöà Ñóðîâèöà,

Âå÷åðåëú ñè íàâå÷åðåëú ñà;

Áåëà ìó êèòêà íà ãëàâà-òà,

Áåëà êèòêà áåëè öâåòå,

Òà ñè êèòêà óñòàâèëú,

Êèòêà òè ôàôú ñàðàå,

Ôú ñàðàå òè Ñóðà ãîäèíà,

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà,

Æèâè òè ñà ìàëêè äåöà,

Æèâè òè ñà äó õèëíèöà,

Äó õèëíèöà óðîäèöà;

Íà ïîëå-òó íà íèâè-òå

Ðîäèëà ñà áåäà ïøåíèöà,

Êëàñå-òå ñà óâèñíàëè

Óâèñíàëè óïîëíèëè;

Äóðú äà ñëåçå Âèòíà þíàêú,

Äà èñêàðà çëàòíà ñàðíèöà

Äà ñè æíåå áåëà ïøåíèöà.

Ñåäíè ìè, öàðþ, íà òðàïåçà,

Òà ñè ðóêíè äó ìëàäè âîéâîäè,

Ìëàäè âîéâîäè ñå þíàöè,

Òà ñè ãè ãîçáà ãîñòè�

Äà ñè ïàëåòú ÿñíà áîðèíà,

ßñåíú éîãàíü ó äîìà ñè,

Äà ñè âàëåòú ÿñåíú éîãàíü,

Äà õìè äîéäå Ñèâà Áîãà

Äà õìè ñåäíå íà éîãíèùå

Íà éîãíèùå íà òðàïåçà;

Äà ñè ôòåãíå äåñíà ðîêà

Äà ñè êóñè Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà,

Ó äîìà õìè Ñóðà ãîäèíà,

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà,�

Æèâè õìè ìàëêè äåöà,

Æèâè õìè äó õèëíèöà,

Äó õèëíèöà óðîäèöà.

Ñåäè ìè, öàðþ, íà òðàïåçà

Äà ñè íà ãîçáà ãîñòèøú,

×è ñìå, öàðþ, íè âå÷åðåëè,

Òà íè å äóøå ïðèìàëåëà.

Êàòî èñïåâàëè ãîðíÿ-òà ïeñíà, ñòàðèé-òú ñåäíóâàëú íà òðàïåçà-òà ñúñú ìîìè-òå,

à ñðóêóâàëú îòú êîìøèè-òå íÿêîëêî ñè ïðèÿòåëè è ãè ãîùàâàëú; êàòî ñåäåëè

íà òðàïåçà-òà ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 6.

Öàðþ, öàðþ è âåçèðþ,

Ñåäíàëú ñè íà òðàïåçà,

Íà òðàïåçà Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà,

Òà ñè ôòåãàøú äåñíà ðîêà

Òà ñè åäåøú è ñè ïèåøú;

Éîùå ñè êàíèøú êðàëþâå-òå

Êðàëþâå-òå, áàíóâå-òå,

Êàíèëú ãè ñè íà òðàïåçà

Òà âå÷åðåòú Ñóðîâú Áóäíèêú.

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà.

Êàêú âà âèäåëú Ñèâà Áîãà,

Êîñà ìó ñà ïîçëàòèëà,

Áðàäà ìó ñà ïîñðåáðèëà,

Ôú äåñíà ìó ðîêà ÿñíà áîðèöà.

Éîùå ñè, öàðþ, íè âèäåëú

×è å ñåäíàë íà òðàïåçà,

Ñúñú òåáå ñè ðîêà ôòåãà

Òà âå÷åðå ÿñíà Áàäíèöà.

ßñíà Áàäíèöà Ñóðîâèöà,

Âå÷åðåëú å íàâå÷åðåëú ñà�

Òà ñè ôàðêíàëú íà íåáå-òó

Íà íåáå-òó ôàôú áàõ÷å-òó.

Éîùå ñè å çèìà ñíåãóâèòà,

Ôàôú ãîðà ñè öâåòå íè íèêíàëè,

Ôàôú áàõ÷å-òó öâåòå áåðå,

Öâåòå áåðå êèòêà âèå,

Áåëà ìó êèòêà íà ãëàâà-òà,

Áåëà êèòêà áåëè öâåòå;

Ïà ñè ñëåçàë íà çåìå-òà,

Òà ñè ôîäè óòú ãðàäà ôú ãðàäà,

Óòú ãðàäà ôú ãðàäà óòú ñåëó ôàôú ñåëó,

Ôú íàøå ãðàäà éîùå íè äîøåëú

Ôú íàøå ãðàäà ôàôú ñàðàå.

×è ñà ÷óäóìú ÷óäè

Äà äîéäå ëè, äà íè äîéäå?

×è ñà å, öàðþ, ðàçåäèëú

Ðàçåäèëú ñà íàëþòèëú ñà.

Áîãú äà áèå òîå-òó ïàðâå ëèáå,

×è ñè êàèëú íè ñòàíàëà.

×è ñè íà òðàïåçà íè ñåäíàëà

Äà âå÷åðå Ñóðîâú Áàäíèêú,

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà.

Ôú ñàðàå äîøëè âîéâîäè- òå

Âîèâîäè-òå áàðåêòàðå-òå.

Äà çàïàëåòü ÿñíà áðîèöà.

ß òèà ñà ðàçåäèëà

Ðàçåäèëà íàëþòèëà,

Òà ãè óòú ñàðàå èçãîíèëà:

Ñåãà, öàðþ, ùî òà ïðàâèø?

Áîãà ñè êèòêà íè óñòàâèëú.

Áåëà êèòêà áåëè öâåòå,

Òà íè ñè å, öàðþ, Ñóðà ãîäèíà,

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà!

Íè òè ñà æèâè ìàëêè äåöà,

Íè ñà æèâè äó õèëíèöà,

Äó õèëíèöà óðîäèöà.

Êàòî èñïåâàëè ãîðíà-òà ïeñíà, ñòàðåöú-òú ñòàâàëú îò òðàïåçà-òà, ôàùàëú

åäíà îò ìîìè-òå, è ÿ çàòâàðåëú âú åäíà îòú ñòàè-òå ïî ïðè÷èíà ÷å

íå îñòàâèëà ìîì÷åòà-òà äà çàïà;åòú áîðíà îòú îãàíü-òú; êîãàòî ÿ êàðàëú

äà ÿ çàòâîðè ìîìè-òå ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 7.

Áîæå ëå, Ñèâà Áîæå,

Öàðå ñà, Áîæå, íàëþòèëú

Íàëþòèëú ñà ðàçåäèëú ñà.

Áîãú äà áèå íåãóâó-òó ëèáå,

×è ñè äîøëè ìëàäè âîéâîäè

Ìëàäè âîéâîäè áàðåêòàðå,

Äà ñè ïàëåòú ÿñíà áîðèíà,

Äà ñè ïàëåòú ÿñåíú éîãàíü,

ß òèà ãè èçãîíèëà.

Ñåãà ñà öàðå ðàçåäèëü

Ðàçåëèëú ñà íàëþòèëú ñà,

Òà å ôàíà çà ðîêà-òà,

Çà ðîêà-òà çà êîñà-òà

Òà å ôàðëè ôàôú çàíäàíà,

Ôàôú çàíäàíà ìàëó ìëîãó

Ìàëó ìëîãó òðè íèäåëè,

Äóðú äà ïîìèíå Ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü.

Äîñòà ñà ñè, Áîæå, ëþòèëú!

Ìîëüáà òè ñà, Áîæå, ìîëèìå:

Êàêú ñè ôîäèëú, ïó çåìå-òà

Øåòàëú ñà ñè óòú ãðàäà ôú ãðàäà,

Óòú ãðàäà ôú ãðàäà óòú ñåëó íà ñåëó,

Óñòàâåëú ñè íà òðàïåçà

Óñòàâèëú, ñè áåëà êèòêà,

Áåëà êèòêà áåëè öâåòå,

È ñúñú êèòêà Ñóðà ãîäèíà.,

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà;

Äå ñè, Áîæå, êèòêà óñòàâèëú,

Æèâè ñà ìàëêè äåöà

Æèâè ñà äó õèëíèöà,

Äó õèëíèöà óðîäèöà;

Äå ñè êèòêà âè óñòàâèëú,

Íè å, Áîæå, Ñóðà ãîäèíà,

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà�

Íè ñà æèâè ìàëêè äåöà,

Íè ñà æèâè äó õèëíèöà,

Äó õóëíèöà óðîäèöà.

Ñåãà, Áîæå, äà äîéäåøú

Ôú íàøå ãðàäà ôàôú ñàðàå,

Äà ñè ñåäíåøú íà òðàïåçà,

Äà ñè ñïóñíåøú áåëà êèòêà,

Áåëà êèòêà áåëè öâåòå,

Äà å ñïóñíåøú íà òðàïåçà,

Ôú íàøå ãðàäà Ñóðà ãîäèíà,

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà�

Äà ñà æèâè ìàëêè äåöà

Äà ñà æèâè äó õèëíèöà,

Äó õèëíèöà óðîäèöà;

Çàäàëè ñà âîéâîäè-òå,

Âîéâîäè-òå áàðåêòàðå-òå.

Çàäàëè ñà ñúñú ÿñíà áîðèíà,

Òà ñè ïàëåòú ÿñåíú éîãàíü,

ßñåíú éîãàíü ÿñíà áîðèíà,

Âàëèëú ãó å íàøå öàðå,

Âàëèëú ãó å íè ïîãàñíàëú.

Ñïóñíóâàëè ñà òðè îòú ìîìè-òå, òà õîäèëè ïî ñåëî-òî è ñðóêóâàëè ìîì÷åòà-òà

íà "ßñåí îãàíú" äà çàïàëåòú áîðíà è íàâàëåòú äîìà ñè èçíîâî îãàíú, êîé-òî

îãàíú èìàëè çà ñâÿòú: êîãà-òî õîäèëè ïî ñåëî-òî ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 8.

Å þíàöè ìëàäè âîéâîäè,

Ìëàäè âîéâîäè áàðåêòàðå,

Áàðåêòàðå âîéíèöè!

Öàðå íà ñåãà ïðàòèëú,

Äàäå íè çëàòíà ÿáàëêà,

Ñúñú ÿáàëêà âà ïîêàíà êàíè:

Äà çåìåòå ÿñíà áîðèíà

Äà äîéäåòå ôàôú ñàðàå.

Ôàôú ñàðàå Ñèâà Áîãà,

Ñëåçàëú ñè óòú íåáå-òó

Òà ñè äîéäå ôàôú ñàðàå,

Òà ãó öàðå ïðè÷åêàëú

Ïðè÷åêàëú ãó íà òðàïåçà,

Âå÷åðåëú å Ñóðîâú Áàäíèê

Ñóðîâú Áàäíèêú è Áàäíèöà,

Âå÷åðåëú å íàâå÷åðåëú ñà;

Êàêú ñè ñòàíàëú äà ñè èäå

Óñòàâèë, ñè áåëà êèòêà,

Áåëà êèòêà áåëè öâåòå,

Ñúñú êèòêà Ñóðà ãîäèíà

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà;

Éîùå ñè íà öàðå ïîðà÷åëú

Ïîðà÷åëú ìó çàðà÷åëú:

Êàêú ñè ôàðëèëú ïàðâå ëèáå,

Êàêú ãó ôàðëèëú ôàôú çàíäàíà

Ôàôú çàíäàíà òðè íèäåëè

Äóðú äà äîéäàòú âîéâîäè-òå

Âîéâîäè-òå áàðåêòàðå-òå,

Áàðåêòàðå-òå âîéíèöè-òå,

Äà çàïàëåòú ÿñíà áîðèíà,

Äà ñè âàëåòú ÿñåíú éîãàíü

Ó äîìà ñè íà éîãíèùå,

Ñúñú éîãàíü Ñóðà ãîäèíà,

Ñóðà ãîäèíà Ñóðîâà.

Ðå÷å Áîãà íè óòðå÷å

Ïà ñè ñòàíè, óòú òðàïåçà,

Òà ñè íà öàðå ïîäàäå

Ïîäàäå ìó çëàòíà ÿáàëêà,

Òà ìó âåëè þòãîâîðè:

Å òè,öàðþ,è âåçèðþ,

Ïðàòè ñè ìàëêè ìîìè

Äà ñè ôîäåòú óòú êàùà íà êàùà,

Äà ñè êàíåòú âîéâîäè-òå

Âîéâîäè-òå áàðåêòàðå-òå,

Áàðåêòàðå-òå âîéíèöè-òå,

Äà çàïàëåòú ÿñåíú éîãàíú.

Äà ñè âàëåòú íà éîãíèùå

Íà éîãíèùå ó äîìà ñè.

Óòðèíü-òà íà Ñóðâàêú-äåíü ñúáèðàëè ñà ìîì÷åòà-òà è ìîìè-òå íà åäíî ìåñòî

øèðîêà, òî èãðàåëè õîðî è

ïååëè ñëåäîþùà-òà ïúñíà:

Ïåñíà 10.

Ñèâà ëå Ñèâà Áîæå,

Íè å Ñèâà âåêå Ñèâ÷ó,

Ñèâà ìó ëèêó ïîáåëåëó

Ïîáåëåëó ïîáëåñíàëó,

Âèëè ñà ëþòè çìèè

Âèëè ñà íà ãëàâà-òà,

Âèëè ñà óòâèëè ñà,

Íè ñà âåêå ëþòè çìèè

Äó ñà ÿñíè ïèëöè -

Òà ñè ôàðêàòú íà íåáå-òó

Íà íåáå-òó îáëàöè-òå,

Îáëàöè-òå è ìàãëè-òå;

ß ùî ìó å ëþòà êîíå

Ëþòà êîíå íàëþòåíà,

Íè å âåêå ëþòà çìèéíà

Ëó ñè å ñóðó àãíå;

ßõíàëú ãó Ñèâà Áîãà

Òà ñà øåòà ïó çåìå-òà.

Ôú äåñíà ìó ðîêà çëàòíà ÷åøå,

Ôàôú ÷åøå ñòóäíà âîäà

Òà ñè ðàñè íà ïîëå-òó,

Äå ñè êàïíå ñòóäíà âîäà

Ïðîíèêíàëè ñåäáè-òå

Ñåäáè-òå ïøåíèöè-òå,

Ïðîçåáàëè ñèòíè êëàñå

Ñèòíè êëàñå ñúñú ïøåíèöà;

Ñèâà Áîãà íè å Ñèâ÷ó,

Ïàðâà ìó Þäà äóìèëåëà

Òà ñà âåêå íè ëþòè�

Òà ñè ÿõíàëú áàðçà-òà êîíå

Áàðçàòà êîíå Ñóðó àãíå

Ëèêó ìó ïîáåëåë

Ïîáåëåëó ïîáëåñíàëó

Äó ñåãà å Öàðíà ãîäèíà

Òà ñè âåêå ïîìèíàëà,

Ñúñú ãîäèíà äó òðè Þäè

Äó òðè Þäè Ðàñåíèöè,

Íè ñè ðàñåòú íà çåìå-òà

Íè ñè ðàñåòú áåëà ãðàäà,

Áåëà ãðàäà ëþòà ãðîìà,

Íè ñè ðàñåòú íè ñè âèåòú,

Òà ñè ñåäáè íè ïîâåíóâàòú

Íè ïîâåíóâàòú íè ïîñàõíóâàòú:

Ôàôú êàùè ñóðà ãîäèíà

Ñóðà ãîäèíà è Ñóðîâà,

Òà ñà æèâè ìàëêè äåöà,

Æèâè ñà äó õèëíèöà

Äó õèëíèöà óðîäèöà.

Êàòî èãðàåëè õîðî äî âå÷åðü-òà äî 7�8 ÷àñú-òú ìîì÷åòà -òà ñúñú ìîìè-òå

ôàùàëè çà ðîêà-òà ñòàðåöú-òú, è îòõîæäàëè âú åäíà ïåùåðà, ãäå òî âåðóâàëè

÷å ñåäåëà Ïúðâà Þäà, êîÿ-òî èçâåñòèëà ïðàçäíèêú-òú; íà íåÿ çàêîëþâàëè êóðáàíú

òðè öúðíè êóêîøêè, è ìîìè-òå ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 11.

Ïàðâà ëå Þäó,

Ïàðâà ëå ñàìóâèëó,

Éîò' ñà, Þäó, êðèåøú?

Éîò' ñà, Þäó, òàèøú?

Òàèøú ñà, Þäó, è ñà êðèåøú,

Êðèåøú ñà, Þäó, ôú ïåùåðå-òà:

Äîñòà ñà, Þäó, êðèåøú,

Äîñòà ñà, Þäó, òàèøú.

ß èçëåçè óòú ïåùåðå-òà,

×è ñè èäå íàøå öàðå

Êóðáàíà Þäó, øà òè êîëå,

Êóðáàíú, Þäó, äó òðè ïóéêè

Äó òðè ïóéêè ïîöúðíåëè;

×è òà å Áîãà ïðàòèëú

Ïðàòèëú òà íà çåìå-òà,

Òà íè õàáåðú íîñèøú

×è ñè å ëè÷åíú äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü.

Êàêú ñè ïåëè ìàëêè ìîìè,

Èçëåëà ìè Ïàðâà Þäà

Ïàðâà Þäà ñàìóâèëà.

Èçëåëà ìè óòú ïåùåðå,

Òà ñà ðóêíà è ïîäðóêíà,

Öàðþ ëå ìëàäà âåçèðþ,

Ùî ìè, öàðþ, ñòîèøú

Ùî ìè ñòîèøú è ìè ÷åêàøú

Òà ìè êóðáàíú íè êîëåøú

Äó òðè ïóéêè ïîöàðíåëè?

Ïà äà èäåøú ôàôú ñàðàå

Äà ñè ñðóêàøú ìàëêè äåöà

Ìàëêè äåöà, ìàëêè ìîìè,

Äà ãè ïðàòèøú íèçú ãðàäà ãóëåìà

Äà ñà øåòàòú óòú êàùà íà êàùà,

Äà ñà øåòàòú äà ñóðóâàòú,

Äà ñóðóâàòú è äà ïååòú,

×è ñè å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü.

Êîé ñè ãè äàðáà äàðóâà,

Æèâú å äó õèëíèöà,

Çðàâú å äó ãîäèíà:

Íà íèâà ìó áåëà ïøåíèöà,

Íà ëîçå-òó áåëó ãðîçäå,

Ôàôú áàõ÷å-òó Öàðâåíà ÿáàëêà,

Ôàôú êàùè ìó áåëó ñóêíó;

Êîé ñè ãè äàðáà íè äàðóâà,

Íè å æèâú äó õèëíèöà,

Íè å çðàâú äó ãîäèíà;

Íèâà ìó ïîñàõíàëà,

Ïøåíèöà ìó ñà íè ðîæäà,

È ïøåíèöà áåëó ãðîçäå,

Áåëó ãðîçäå Öàðâåíà ÿáàëêà,

Öàðâåíà ÿáàëêà áåëó ñóêíó.

Ïàðâà Þäà äóìà è ãîâîðè,

Òà ñè öàðå êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå äó òðè ïóéêè

Äó òðè ïóéêè ïîöàðíåëè,

Ïàðâà Þäà ñèèðú ÷èíè

Ñèèðú ÷èíè è ñà ñìåå,

Ñîðöå õè ñà óäðàæèëó

×è õè öàðå êóðáàíú êîëå,

Òà ìó äàäå áåëà êèòêà,

Áåëà êèòêà ïîçëàòåíà:

Èìàé, öàðþ, áåëà êèòêà

Èìàé å çà âåâîëå;

×è äà ñðåòèøú Ñóðà Ëàìèå

Öàëà òà ïîãàëíàëà,

Ïîãàëíàëà òà äó ïîåñà,

Òà ñè âåêå çàãèíàëú;

Èñêàðóâàøú áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà ïîçëàòåíà,

Ñúñú êèòêà å óñðåëåâàøú,

Òà ñà, öàðþ, óòåìíóâàøú

Óòú íåâîëå óòú çëèíèâà.

Ïîâàðíà ñà öàðå ôàôú ñàðàå,

Ëó ñè ôëåçå ôú ñèëíà ãðàäà,

Èçãðåëó å ÿñíó ñëàíöå,

Ñúñú ñëàíöå ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü.

Òà ñè ñîáðà ìàëêè äåöà

Ìàëêè äåöà, ìàëêè ìîìè,

Òà ãè ïðàòè äà ñóðóâàòú

Äà ñóðóâàòú è äà ïååòú.

Êîãà-òî õîäèëè ïî êàùè-òå äåöà-òà ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 12.

Ñóðâà, Ñóðâà, Ñóðîâà ãîäèíà,

Ñóðîâà ãîäèíà çðàâà ãîäèíà!

Ñóðâà Ñèâà íà çåìå-òà

Íà çåìå-òà ôú íàøå ãðàäà,

Ôú íàøå ãðàäà ôàôú ñàðàå,

×è ìó å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü;

Òà íà ïðàòè íà áàõ÷å-òó,

Äå ñè å Ïàðâà Þäà

Ïàðâà Þäà ñàìóâèëà,

Òà íè íàáðà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà Äðèíè÷åâà,

Òà íè Þäà çàðà÷åâà

Çàðà÷åâà ïîðà÷åâà:

Äà ôîäèìå óòú êàùà íà êàùà

Äà ïååìå Ñóðâà ïåñíà,

Äà ôàëèìå Ñèâà Áîãà,

Ñèâà Áîãà Ñóðâà Áîãà;

Êîé ñè íà äàðáà äàðóâà,

Æèâú å äó õèëíèöà,

Çðàâú å äó ãîäèíà;

Íà íèâà ìó áåëà ïøåíèöà,

Íà ëîçå ìó áåëó ãðîçäå,

Ôàôú áàõ÷å ìó öàðâåíà ÿáàëêà,

Ôàôú êàùè ìó áåëó ñóêíó;

Êîé ñè íà äàðáà íè äàðóâà ,

Íè å æèâú äó õèëíèöà,

Íè å çðàâú äó ãîäèíà;

Íèâà ìó ïîñàõíàëà,

Ïøåíèöà ìó ñà íè ðàæäà,

È ïøåíèöà áåëó ãðîçäå,

Áåëó ãðîçäå Öàðâåíà ÿáàëêà,

Öàðâåíà ÿáàëêà áåëó ñóêíó:

Õà, õà, äíåñú ñè å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü

Ñóðîâú-äåíü Ñóðâàêú-äåíü:

Ñóðâà Áîãà íà çåìå-òà,

ßõíàëú ñè êîíå ëåñòóâèöà,

Òà ñà øåòà íèçú ïîëå-òó.

Êîãà-òî õîäèëè ïî êàùè-òå äåöà-òà ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 12.

Ñóðâà, Ñóðâà, Ñóðîâà ãîäèíà,

Ñóðîâà ãîäèíà çðàâà ãîäèíà!

Ñóðâà Ñèâà íà çåìå-òà

Íà çåìå-òà ôú íàøå ãðàäà,

Ôú íàøå ãðàäà ôàôú ñàðàå,

×è ìó å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü;

Òà íà ïðàòè íà áàõ÷å-òó,

Äå ñè å Ïàðâà Þäà

Ïàðâà Þäà ñàìóâèëà,

Òà íè íàáðà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà Äðèíè÷åâà,

Òà íè Þäà çàðà÷åâà

Çàðà÷åâà ïîðà÷åâà:

Äà ôîäèìå óòú êàùà íà êàùà

Äà ïååìå Ñóðâà ïåñíà,

Äà ôàëèìå Ñèâà Áîãà,

Ñèâà Áîãà Ñóðâà Áîãà;

Êîé ñè íà äàðáà äàðóâà,

Æèâú å äó õèëíèöà,

Çðàâú å äó ãîäèíà;

Íà íèâà ìó áåëà ïøåíèöà,

Íà ëîçå ìó áåëó ãðîçäå,

Ôàôú áàõ÷å ìó öàðâåíà ÿáàëêà,

Ôàôú êàùè ìó áåëó ñóêíó;

Êîé ñè íà äàðáà íè äàðóâà ,

Íè å æèâú äó õèëíèöà,

Íè å çðàâú äó ãîäèíà;

Íèâà ìó ïîñàõíàëà,

Ïøåíèöà ìó ñà íè ðàæäà,

È ïøåíèöà áåëó ãðîçäå,

Áåëó ãðîçäå Öàðâåíà ÿáàëêà,

Öàðâåíà ÿáàëêà áåëó ñóêíó:

Õà, õà, äíåñú ñè å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü

Ñóðîâú-äåíü Ñóðâàêú-äåíü:

Ñóðâà Áîãà íà çåìå-òà,

ßõíàëú ñè êîíå ëåñòóâèöà,

Òà ñà øåòà íèçú ïîëå-òó.

Äðóãà Ïåñíà 13.

Ñóðâà, Ñóðâà Ñóðèöà!

Äå ñè, Ñóðâà, äå ñè

Íà íåáå ëè íà çåìå?

Äà ñè, Ñóðâà, íà íåáå.

Ìîëüáà òè ñà ìîëèìå,

Äà ñè ñëåçåøú ôàôú ãîðà-òà

Ôÿôú ãîðà-òà ôàôú Áåëèíà,

Ôàôú Áåëèíà íà áåëú êëàäíåöú,

Íà áåëú êëàäíåöú íà ÷åøìà-òà,�

×è å ñëåëà Æèâà Þäà

Æèâà Þäà ñàìóâèëà,

Ñëåëà å íà ÷åøìà-òà

Íà ÷åøìà-òà íà áåëú êëàäíåöú,

Íà ðîêà õè çëàòíà ÷åøå

Çëàòíà ÷åøå, çëàòíà èáðèöà,

ß ñè éîäà íè òî÷è,

Éîùå òà, Ñóðâà, ÷åêà;

Ñëåçè, Ñóðâà, ñëåçè,

×è õè ñà âåêå äóäåëó.

Ïîìèíàëú òè ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü,

Ñóðîâú-äåíú Ñóðâàêú-äåíü.

Øåäáà ñà ñìå øåòàëè,

Ôîäèëè ñìå óòú ãðàäà ôú ãðàäà

Óòú êàùà íà êàùà,

Òà íà ñà äàðáà äàðóâàëè;

Ïðàñíè, Áîæå, óòú ãîðà-òà

Óòú ãîðà-òà óòú Áåëèíà,

Ïðàñíè, Áîæå, íà ïîëå-òó

Íà ïîëå-òó áåëà âîäà,

Áåëà âîäà áåëà åñíà,

Äå ñè êàïíå áåëà êàïêà,

Ôàôú êàùà ñà æèâè çðàâè,

Æèâè ñà äó õèëíèöà,

Çðàâè ñà äó ãîäèíà;

Íà ïîëå-òó áåëà ïøåíèöà,

Íà ëîçå-òó áåëó ãðîçäå,

Ôàôú êàùè áåëó ñóêíó,

Ôàôú áàõ÷å-òó Öàðâåíà ÿáàëêà,

Öàðâåíà ÿáàëêà è ðóèöà:

Êîé ñè åäå ÷èñòà ëåáà,

Êîé ñè ïèå ðóéíó âèíó,

Êîé ñè åäå Öàðâåíà ÿáàëêà

Öàðâåíà ÿáàëêà è ðóèöà,

Òåáå ñè, Áîæå, ôàëüáà ôàëè,

Òåáå ñè ïåñíà ïåå.

Ñèëíà ñè, Áîæå, óñèëåíà

Ùî òè, Áîæå, ó âîëå-òà,

Ïðàâèøú, Áîæå, íè ñà ÷óäèøú

Íè ñà ÷óäèøú íè ñà ìàåøú.

Äeöà-òà ñà âðúùàëè ïàêú âú êàùà-òà ãäå-òî áèëú ñòàðåöú-òú, è ìîìè-òå çàïeâàëè ñëeäîþùà-òà peñíà:

Ïåñíà 14.

Öàðþ, öàðþ ãîñïîäàðþ,

Øî ñè ñåäíàëú ôàôú ñàðàå

Òà íè ôîäèøú ôàôú ãîðà-òà,

Äà ñè äèãíåøú äåñíà ðîêà,

Äà å äèãíåøú íà âèñîêó

Íà âèñîêó íà íåáå-òó,

Áîãà ñè ôàëüáà ôàëèøú.

Ïîäðóêíà ñà Æèâà Þäà

Æèâà Þäà ñàìóâèëà,

Ïîäðóêíà ñà óòú ãîðà-òà

Óòú ãîðà-òà óòú Áåëèíà:

Äå ñè, öàðþ, äå ñè?

Ôàôú ãîðà å Ñóðâà Áîãà,

Ñóðâà Áîãà è Ñóðèöà.

Òî÷èëà ñàìú íàòî÷èëà

Òî÷èëà ñàìú áåëà âîäà,

Áåëà âîäà åñíà âîäà

Ôú çëàòíà ÷åøå ôàôú èáðèöà,

Òà ãó ñàìú ñëóæáà ñëóæèëà,

Ïèëú å Áîãà áåëà âîäà

Áåëà âîäà åñíà âîäà,

Ïèëú å Áîãà íàïèëú ñà,

Ôòðåñíà ìó ñà äåñíà ðîêà

Ôòðåñíà ìó ñà ëþëíà ìó ñà,

Óòóðè ñà çëàòíà ÷åøå

Óòóðè ñà èñòóðè ñà,

Òà ñè ïàðñíà ôú òîå ãðàäà

Ôú òîå ãðàäà ôàôú ñàðàå

Ôàôú ñàðàå íà ïîëå-òó,

Íà ïîëå-òó, íà íèâè-òå,

Íà íèâè-òå íà ëîçå-òó,

Íà ëîçå-òó ôàôú áàõ÷å-òó,

Æèâú ñè, öàðþ, äó õèëíèöà,

Çðàâú ñè, öàðþ, äó ãîäèíà.

Êàòî èñïåâàëè ãîðíà-òà ïåñíà ìîìè-òå, ñòàðåöú-òú çàêàðóâàëú ìîìè-òå, è

óòèâàëú âú ãîðà-òà ãäú-òî ìîìè-òå çàïåâàëè äîëíà-òà ïåñíà, êàòî ôàëèëè

Áîãà çàåäíî ñúñú ñòàðåöú-òú:

Ïåñíà 15.

Áîæå ëå Ñóðâà ëå,

Ñóðâà ëå è Ñóðèöà!

Äå ñè, Áîæå, íà íåáå-òó,

Ðóñíè, Áîæå, äåñíó éîêó

Äà ñè âèäèøú äà ñè çðåéíåøú.

Ôàëüáà òà ôàëè íàøå öàðå,

Ïîäèãíàëú ñè äåñíà ðîêà,

Ïîäèãíàëú å íà âèñîêó

Íà âèñîêó íà íåáå-òó,

Òà ñè, òà, ôàëüáà ôàëè.

Ïàðñíàëú ìó ñè áåëà âîäà,

Áåëà âîäà åñíà âîäà,

Ïàðñíàëú ìó ñè ôàôú ñàðàå

Ôàôú ñàðàå, íà ïîëå-òó,

Íà ïîëå-òó íà íèâè-òå.

Ïîäðóêíà ñà ìëàäà öàðå

Òà ñè äóìà è ãîâîðè:

Áîæå ëå Ñóðâà Áîæå!

Äîéäå, Áîæå, íà çåìå-òà

Íà çåìå-òà ôàôú ãîðà-òà,

Ôàôú ãîðà-òà ôàôú Áåëèíà,

×è òè å ëè÷åíú äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðîâú-äåíü,

Ñóðîâú-äåíü Ñóðâàêú-äåíü,

Òà ñè ïàðñíàëú áåëà âîäà,

Áåëà âîäà åñíà âîäà:

Òà òè ñà ìîëüáà ìîëå,

Äà ñè äîéäåøú äó ãîäèíà.

Äà ñè áëåñíå ÿñíó ñëàíöå,

È ñúñú ñëàíöå ëè÷åíú-äåíü,

Òà òè, Áîæå, êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå äåâåòú þâíà,

Äåâåòú þâíà ñå ôàêëàòè

Ñå ôàêëàòè è ðóãàòè.

Ïúðâà Þäà: áèëà áîãèöà íà íåáå-òî; íåõèíà òà ðàáîòà áèëà

äà èçâåñòÿâà íà öàðþâå-òå ïðàçäíèöè-òå êîãà ùå áúäàòú.

Áåëèòà: çíà÷è ñâÿòà, êàäå-òî ñàìî íåîæåíåòè òå õîäèëè,

à äðóãú íåêîé íå õîäèëú.

Íè óâèðàøú: çíà÷è íå ñà ïðèãîòþâàøü.

Öúðíà Áîãà: òîé ïðàùàëú ñåêàêâî çëî íà ÷åëîâåöè-òå; çà

òîâà êîãà-òî áèëà Öúðíà ãîäèíà ÷óâàëè ñà îòú ñåêàêâà çëà ðàáîòà çà äà ãî

íå íàëþòåòú.

Ñóðà Ëàìèöà: áèëî îñîáåííî èìÿ íà Öúðíà Áîãà; êîãà-òî

áèëú íàëþòåíú èçîáðàæàâàëè ãî êàòî Ëàìèÿ ñú äåâåòú ãëàâè è óïàøêè.

×åðèöà: çíà÷è õóäàÿ.

Õèëíèöà: õèëÿäà ãîäèíè.

Óðîäèöà: äóðú äà ñòèãíå ìíîãî ðîäíèíè.

Áåëíè âåéêè: çíà÷è ñâÿòè.

Ñóõàðíè: ñóõè.

Ðúñåíèöè:. Âåðóâàëè ÷å òåçè Þäè âúðâåëè íà çåìÿ-òà è

ñú ðúñåíüå-òî íà íÿêîÿ âîäà ïðè÷èíÿâàëè íà ñåäáè-òå ìíîãî çëèíú.

Ðúñåòü: çíà÷è ïúðñêàòú.

Ïðîçåáàëè: çíà÷è èñïóñíàëè.

Ñóðîâà: çíà÷è çäðàâà.

Äðèíè÷åâà: âåéêà îòú äðÿíú.

Ñóðèöà: Áîãú íà çäðàâå-òî.

Ñóðâà: Áîãú íà ãîäèíà-òà.

Áåëèíà: íàøè-òå äåäîâå âåðóâàëè ÷å áèëà íà êðàé çåìÿ,

íà êîÿ-òî ñëåâàëè Áîãîâå-òî è ñà ãîùàâàëè; Áåëè-íà: çíà÷è Áîæèÿ.

Ðóèöà: çíà÷è äóíå.

ÇÀ ÑÓÐÎÂÚ ÄÅÍÚ.

(Îòú äðóãèî ïåâåöú)

Ïåñíà 1.

Ñèâà, Ñóðâà óñèâèëú ñà!

Ñåäíàëú ìè Ñèâà ôàôú âèñèíà,

Ôàôú âèñèíà ôàôú çåëåíà ãîðà,

Äåêà ìó å çëàòåíú êëàäíåöú,

È óòú êëàäíåöú æàðíà âîäà,

Óòú âîäà-òà ñèëàíú éîãàíü

Ñèëàíú éîãàíü äó íåáå-òó,

Óòú éîãàíü ìè Æèâà Þäà �

Êàêú ñà Þäà ïðåìåíèëà

Ïðåìåíèëà íàðåäèëà,

Äðåõè õè ñà ïîçëàòåíè

Òà ñè ãðåå ÿñíó ñëàíöå;

Ôú äåñíà õè ðîêà çëàòíà êàíàòà,

Ôàôú êàíàòà æàðíà âîäà,

Ôàôú ëåâà õè ðîêà çëàòíà ÷åøå

Ñëóæáà ñëóæè Ñèâà Áîãà.

Ìàëêè ìîìè äîëó íà ïîëå-òó,

Ñåêà ìîìà ïàðíà ïóéêà,

Ñåêà ìîìà ÷èñòà êóëàêà,

Íà áîãà ñà ìîëüáà ìîëåòú:

Áîæå ëå, Ñèâà Áîæå!

Êóðáàíú òè, Áîæå êîëåìå,

Äíåñú òè å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðâàêú-äåíü;

Äíåñú ìè ñëåâàøú óòú íåáå-òó

Òà ìè ñåäèøú ôàôú ãîðà-òà.

Êàêú ñè ïèåòú æàðíà âîäà,

Êàêú òà ñëóæè Æèâà Þäà,

Ìîëüáà òè ñà, Áîæå, ìîëèìå,

Äà ñè ôàðëèøú çëàòíà ÷åøå

Äà ñè ïàðñíåøú æàðíà âîäà,

Äà íà ïàðåíå äîëó íà ïîëå-òó,

Äà ñìå æèâè äà ñìå çðàâè,

Äà ñìå æèâè çà èëèí÷å,

Äà ñìå çðàâè äó ñóðèí÷å.

Ïà ñìå, Áîæå, ôú íàøå ãðàäà,

Ôîäèìå ñè óòú êàùà íà êàùà,

Ñúñú íàñú èäå Æèâà Þäà,

Ïðåìåíèëà ñà íàðåäèëà ñà,

Ôàôú ðîêà õè çëàòíà êàíàòà,

Çëàòíà êàíàòà çëàòíà ÷åøå,

È ôàôú ÷åøå æàðíà âîäà,

Äåêà ñè ìè Þäà äîéäå,

Äåêà ïàðñíå æàðíà âîäà,

Ñè÷êè ñà ôú êàùà æèâè,

Ñè÷êè ñà ôú êàùà çðàâè,

Òà ñè Þäà äàðáà äàðóâàòú,

Íà òåáå ñè êóðáàíú êîëåòú

Öàðíè ïóéêè, ÷èñòè êóëàöè.

Êàêú ñè ìîìè ïåñíà ïååòú

Íà Áîãà ñà ìîëüáà ìîëåòú,

Æèâà Þäà íà áåëú êëàäíåöú,

Ëèêó õè ñà ïîçëàòèëó,

È ïîäàâà çëàòíà ÷åøå

Äà ñè ïèå Ñèâà Áîãà,

Ôòåãíà Áîãà çëàòíà ðîêà

Òà ñè çåâà çëàòíà ÷åøå,

Æàðíà âîäà íè ñè ïèå,

Ëó å ïàðñíà äîëó íà ïîëå-òó

Òà ïîñèïà ìàëêè ìîìè

È ëèêó õìè ïîáåëåëó,

Óòú ëèêó õìè ÿñíà çîðà,

Äðåõè õìè ñà ïîçëàòèëè,

Ïîçëàòèëè ñà ïîáåëåëè ñà,

Ñèâà Áîãà äóìà ñè ïðîäóìà

Íà Þäà ñè âåëè þòãîâîðè:

Îé, ëå Þäó æèâà ñàìóâèëà,

Ñëóæáà ìà ñè Þäó ñëóæèëà,

Äíåñú ìè å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðâàíú-äåíü,

Äíåñú óòú ìåíå èçèìú èìàøú

Äà íàòî÷èøú æàðíà âîäà,

Ôàôú ðîêà òè çëàòíà êàíàòà

Çëàòíà êàíàòà, çëàòíà ÷åøå,

Òà ñè ñëåâàøú íà ïîëå-òó.

Äå òà ÷åêàòú ìàëêè ìîìè,

Íà ìåíå ñè êóðáàíú êîëåòú,

Êóðáàíú ìè êîëåòú öàðíè ïóéêè,

ß íà òåáå êèòêè áåðàòú,

Ñúñú çëàòó ãè ïîâèâàòú,

Òà òà ÷åêàòú íà ïîëå-òó,

Ôú ñèëíà ãðàäà ñè òà êàðàòú,

Òà ñè ôîäèøú óòú êàùà íà êàùà,

Äàðáà òà äàðóâàòú çëàòíè êèòêè,

Ãëàâà òè íàêè÷èëè,

Áîãèöà ñè íà íîâà ãîäèíà.

Òðè äíè, Þäó, íà çåìå-òà,

Éîêó ìåðêàøú ôàôú ãîðà-òà,

Åãà âèäèøú òåìíè ìàãëè

È ñè ðîñè äðåáíà ðîñà,

Çàãúðìåëó çàòðåùåëó,

Äà ñè ôàðêíåøú íà íåáå-òó,

Ïîìèíàëú ìè ëè÷åíú äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðâàíú-äåíü:

Ðàçåäèõú ñà, Þäó, íàëþòèõú ñà,

Çàñòèãíàëà öàðíà ãîäèíà

Òà å çåìå ïîöàðíåëà.

Æèâà Þäà ïî÷óëà ñà,

Òà óòèäå íà çëàòåíú êëàäíåöú,

Ïîäàäå ñè çëàòíà êàíàòà

100

Òà íàòî÷è æàðíà âîäà�

È ñè ñëåçå äîëó íà ïîëå-òó,

Óòú ëèêó õè ÿñíó ñëàíöå,

Ôú ãðàäè õè ÿñíà ìåñå÷èíà,

Ôú ñêóòè õè äðåáíè çâåçäè,

105

Ôú äåñíà õè ðîêà çëàòíà êàíàòà,

Ôú ëåâà õè çëàòíà ÷åøå;

Ìàëêè ìîìè ñà äóñåòèëè

×è å æèâà Þäà ñàìóâèëà,

Ñåêà ìîìà êèòêà õè ïîäàâà,

110

Òà õè ãëàâà íàêè÷èëè:

Ìëàäà Áîãèöà íà çåìå-òà.

Æèâà Þäà ñà çàñìåëà,

Òà ãè ñëóæáà ñëóæè

Ñúñú ÷åøå õìè æàðíà âîäà,

115

Ïèéòå ìè, äðóøêè, ïîïèéòå,

Êàêú ñè ñëóøå Ñèâà Áîãà

Òà è âàñú ñè ñëóæáà ñëóæå,

Äà ñòå æèâè, äà ñòå çðàâè,

Äà ñòå æèâè çà èëèí÷å,

120

Äà ñòå çðàâè äó ñóðèí÷å�

Éîùå õìè ñà ëèêó óåñíèëó,

Áëåñíàëó õìè ÿñíà çîðà.

Ôàôñðåäú ìîìè æèâà Þäà

Òà å êàðàòú ôú ñèëíà ãðàäà,

125

Æèâà Þäà ìëàäà Áîãèöà,

Òà ñà øåòà óòú êàùà íà êàùà,

Ìàëêè ìîìè ïåñíà ïååòú:

Ãëåäàòå ëè ÷óåòå ëè

Êàêú íà Áîãà ìèëóâàëú,

130

Òà ñè ïðàòè æèâà Þäà

Äà ñà øåòà ôú íàøå ãðàäà;

Êîé ñè èìà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è ñàñú çëàòó,

Áàêñèøú äàâà íà æèâà Þäà,

135

Òóðèëú õè å íà ãëàâà-òà,

Íàêè÷èëú å ìëàäà Áîãèöà,

Íàòî÷èëà æàðíà âîäà

Òà ãó âîäà íàïîåâà,

Êîé ìè ïèå æàðíà âîäà

140

Æèâú ìè å çà èëèí÷å,

Çðàâú ìè å äó ñóðèí÷å.

Ïåëè ìîìè è ïðèïåëè,

Ñè÷êè ÷óåòú ôú ñèëíà ãðàäà.

Ìàëêè ìîìè êèòêè ïðàâåòú,

145

Þíàöè ãè ïîçëàòåâàòú,

Êàêú ñà øåòà æèâà Þäà

Ìàëêè ìîìè äàðáà å äàðóâàòú,

Íà ãëàâà õè áåëè êèòêè,

Ñàñú çëàòó ñà ïîâèåíè;

150

Æèâà Þäà ìîùíå õèòðà,

Êîé õè äàâà çëàòíà êèòêà,

Ïîäàâà ìó çëàòíà ÷åøå

Òà ñè ïèå æàðíà âîäà,

Êîé õè êèòêà íè äàâà,

155

Ïîäàâà ìó ñòóäíà âîäà,

Êîé ìè ïèå æàðíà âîäà

Æèâú ìè å çà èëèí÷å,

Çðàâú ìè å äó ñóðèí÷å,

Êîé ìè ïèå ñòóäíà âîäà

160

Áîëåíú ëåæè äó ñóðèí÷å,

Íà ïîòñòåëå ìó êîñòè ãíèåòú

Êîñòè ìó ãíèåòú è êîêàëå.

Òàìàìú âåêå òðè äíè ïîìèíàëè,

Çàçúðíà ñà æèâà Þäà

165

Ïîãëåäíà ñè ôàôú ãîðà-òà,

Ñïóñíàëà ñà òåìíà ìàãëà,

Çàðîñèëà äðåáíà ðîñà,

Çàãúðìåëó çàòðåùåëó,

Çàñòèãíàëà öàðíà ãîäèíà.

170

Òà ñè ôàðêíà æèâà Þäà,

Êàêú ñè ôúðêà íà âèøèíà

Ìîìè õè ïåñíà èñïåâàòú:

Îé òè, Þäó, ìëàäà Áîãèöà!

Êàêú ñè ôàðêàøú íà íåáå-òó

175

Èñêàíè ñè áåëà êèòêà

Ùî å íîñèøú íà ãëàâà-òà,

Òà ñè ïàðñíè æàðíà âîäà,

Ïà òà äó ãîäèíà ÷åêàìå,

Áåëè êèòêè òè ïîâèâàìå,

180

Áîãèöà ñè íà çåìå-òà�

Ëó êîé òè ñà ìîëüáà ìîëè

Æèâú ñè å çà èëèí÷å,

Çðàâú ñè å äó ñóðèí÷å.

Æèâà Þäà ñà óäðàãíàëà,

185

Èñêàíàëà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà óòú ãëàâà-òà,

Ñúñú êèòêà ñè âîäà ïàðñíà,

Æàðíà âîäà éîãíåâèòà,

Êàêú ñè ïàðåíà æàðíà âîäà

190

Ìàëêè ìîìè ïîòåìíåëè:

Óòú ëèêó õìè çîðà ãðåå,

Çîðà âåêå íè õìè ãðåå

Òóêó õìè ñà êîñà ïîçëàòèëà,

Òà ñè ôîäåòú ïó äîìà ñè.

195

Æèâà Þäà íà íåáå-òó

Íà íåáå òó äóðú ïðè Áîãà.

Ñèâà Áîãà íàëþòèëú ñà

Íàëþòèëú ñà ðàçåäèëú ñà,

Ïðèïàñàëú ñè ëþòà çìèå

200

Óòú ãëàâà-òà äó íîãè-òå,

Ôàôú ðîêè ìó ëþòà ñàáå

Ëþòà ñàáå ëþòà ãðîìà,

Ïóäú íîãè ìó òåìíè ìàãëè,

Çàòåìíèëú ñà ñàðàå ìó,

205

Çàòåìíèëú ñà ïîòåìíèëú ñà,

×è å âåêå öúðíà ãîäèíà.

Êàêú ñè âèäå æèâà Þäà,

Çúáè êúðöíà êàíè õè ñà,

×è ñà ïðåìåíèëà íàðåäèëà,

210

Ïîäàäå õè öúðíà ìàõðàìà

Òà ñè ìåòíà íà ãëàâà-òà.

Ñåäè âåêå ôàôú ñàðàå

È ñà áàíå ôú åçåðó-òó.

Äóðú ñè ïîìèíàëà öúðíà ãîäèíà,

215

Äóðú ñà Ñèâà óòëè÷èëú,

Óòïàñà ñè ëþòà çìèå

Òà å ôúðëè íà çåìå-òà;

Äå ïàäíàëà ëþòà çìèå

È ïîåëà ïøåíèöè-òå

220

Ïøåíèöè-òå è ãðîçäå-òó,

Âåêå ôëåâà ôú ãðàäîâå-òå

Ôú ãðàäîâå-òå, ôàôú ñåëà-òà,

Òà ñà ëþòó çàêàíèëà

Äà ïîòðóå ìàëêè ìîìè.

225

Äóðú å çìèå ïðèçèëèëà,

Òà è Ãîñïîäú ñà íàëþòèëú,

È ñè ïðàùà ñâåòè Ãþðãè

Ñú òåøêà áóçäóãàíà ôàôú ðîêà-òà,

Ñú òåøêà áîçäóãàíà, ñú ëþòà ñàáå.

230

Ñâåòè Ãþðãè íà ðåêà-òà

Íà ðåêà-òà íà áåëú êëàäíåöú,

Äå ñè òî÷åòú ñòóäíà âîäà,

Äå ñè òî÷åòú ìàëêè ìîìè;

Ñâåòè Ãþðãè ñú áåëà êîíå,

235

Þíàêú ñè å íàäú þíàöè,

Òà ñè ñëåçå óòú áåëà-òà êîíå,

Òà ãè ïèòà è ãè ïðàøè:

Ìàðè ìîìè ìàëêè ñåñðè,

×óëú ñàìú, ìîìè, êàçàëè ìè,

240

×è èçëåëà ëþòà çìèå

Ïîåëà âè ïøåíèöè-òå,

È ñè ôëåâà ôú ãðàäîâå-òå

Ôú ãðàäîâå-òå ôàôú ñåëà-òà,

Òà ñà ëþòó çàêàíèëà

245

Äà çàòðóå ìàëêè ìîìè.

Êàêú ìè ÷óåòú ìîìè-òå

Çàïëàêàëè çàâèêàëè,

Óòìàëú ìó äóìà ïðèãîâàðåòú:

Þíà÷å ëå íåçíàéíà äåëèå,

250

Òóêà äîëó ñè å ëþòà çìèå,

Òóêà äîëó íà ðåêà-òà,

Äíåñú ñè ôëåçå ôú íàøå ãðàäà

Òàèíú çåëà äåâåòú ìîìè,

Ïà ñè âóòðå ðàíó èäå;

255

Õåìú ñà éîùå êàíè:

Òðè íèäåëè ôú íàøå ãðàäà,

Òàèíú õè å äåâåòü ìîìè,

Äóðú äà ìîìè ïîêúðäèñà!

Ùî ñà Ãîñïîäú íàëþòèëú

260

Òà å íàåòú ñòîðèëú

Äà çàòðóå ìàëêè ìîìè,

Äà çàïóñòè íàøå ãðàäà?

Ñâåòè Ãþðãè ìè çàïëàêà

Òà õìè äóìà è ãîâîðè:

265

Ôîäèòå, ìîìè, êàæèòå ìè

Äåêà ñè å ëþòà çìèå -

Ãîñïîäú ñè ìà ïðàòèëú

Äà å ñåêà çàëóãú ïó çàëóãú,

Äà îòåìíà âàøå ãðàäà.

270

Ìîìè ñè ìó ïðèãîâàðåòú:

Áðå þíà÷å, áðå äåëèå,

Êàêú ñè íàåòú ñòîðèëú

Äà çàãèíåøú ìëàäó è çåëåíó,

Ïîåâà òà çàòðóâà òà!

275

Ñâåòè Ãþðãè íè ñà ïëàøè,

ß ñè êîïíè áåëà-òà êîíå

Òà óòèäå íà ðåêà-òà.

Ëþòà çìèå íà ñëúíöå-òó,

Ïðîòåãíàëà äåñíà íîãà

280

Òà å äðåìêà íàïàäíàëà,

Ëþòà çìèå ñúñú òðè ãëàâè.

Ñâåòè Ãþðãè ñà ïîäðóêíà

Îé, òè çìèå Ñóðà Ëàìèå,

Ôúðëèëú òà Áîãà íà çåìå-òà

285

Áåëêèìú ñà óäàâèøú ôàôú ðåêà-òà,

ß ñè èçëåëà íà ïîëå-òó

Òà ïîåâàøú ïøåíèöè-òå;

Êîé òà âðàãú íàíåñå

È äà ôëåçåøú ôú ñèëíà ãðàäà

290

Äåêà ôëåëà Æèâà Þäà

Òà ïúðñíàëà æàðíà âîäà,

Ëó êîé ïèå æàðíà âîäà

Æèâú ñè å çà èëèí÷å,

Çðàâú ñè å äó ñóðèí÷å:

295

Ãîñïîäú òè ñà íàëþòèëú,

Ìåíå ñè èçèìú äàâà

Äà òà ñåêà çàëóãú ïó çàëóãú.

Ëþòà çìèå âåëè þòãîâîðè:

Ôëåëà ñàìú ôú ñèëíà ãðàäà,

300

Äåêà å ôîäèëà Æèâà Þäà,

Ïúðñíàëà å æàðíà âîäà,

Íè ñàìú ôîäèëà, íèòó ôîäå,

Ëó ñè ôîäå óòú êúùà íà êúùà

Äåêà Þäà íè ôîäèëà,

305

Äåêà äàðáà å ñà íè äàðèëè,

Íà ãëàâà-òà õè êèòêà íè òóðèëè.

Ñâåòè Ãþðãè íè å ñëóøå,

Ëó èñêàðà òåøêà áåçäóãàíà

Äó òðè ãëàâè õè ïîñèöà,

310

Òà èñòåêëè äó òðè ðåêè:

Ïúðâà ðåêà ðóéíó âèíó,

Âòîðà ðåêà áåëà ïøåíèöà,

Òðåòà ðåêà ïðåñíó ìëåêó.

Êàêú âèäåëè ìàëêè ìîìè,

315

Ôàíàëè ìó áåëà-òà êîíå.

Ôàíàëè ãó çà þçäà-òà,

Òà ìó ñà ìîëüáà ìîëåòú,

Äà õìè äîéäå ôú ñèëíà ãðàäà

Ôú ñèëíà ãðàäà äóðú ïðè öàðå,

320

È öàðå ãó äàðáà äàðóâà.

Ñâåòè Ãþðãè âåëè þòãîâîðè:

Íè äóõîäàìú, ìîìè, ôú ñèëíà ãðàäà

Ôú ñèëíà ãðàäà è ïðè öàðå,

Ëó ñè ôîäå íà íåáå-òó,

325

Íà Áîãà èçìåòú ÷èíàìú.

Âàøå öàðå äàðáà ìà äàðóâà,

Åãà ìè å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ãåðãþâú-äåíü,

Äà ìè êîëå ñóðó àãíå,

330

Ñóðó àãíå ïîçëàòåíó.

Ðå÷ü-òà éîùå íè óòðå÷å

Êîïíè êîíå íè ñà âèäå,

Ëó ñè ôúðêíà íà íåáå-òó.

Ìàëêè ìîìè ôàôú ñàðàå

335

Ôàôú ñàðàå äóðú ïðè öàðå,

Òà ìó äóìàòú è ãîâîðåòú:

Îé òè, öàðþ è âåçèðþ,

×óëú ëè ñè, öàðþ, âèäå ëè

×è ñè äîéäå þíàêú íà çåìå-òà?

340

Þíàêú ñè å óòú íåáå-òó,

È ñè ÿõà áåëà êîíå,

È ñè èìà òåøêà áóçäóãàíà,

Òà ïîñå÷å ëþòà çìèå,

Èñòåêëè ñà äó òðè ðåêè:

345

Ïúðâà ðåêà ðóéíó âèíó,

Âòîðà ðåêà áåëà ïøåíèöà,

Òðåòà ðåêà ïðåñíó ìëåêó,

Óòåìíà òè ñèëíà ãðàäà.

Ôàíàõìå ìó áåëà êîíå,

350

Ôàíàõìå ãó çà þçäà-òà,

Äà òè äîéäå ôàôú ñàðàå,

Äàðáà, öàðþ, ãó äàðóâàøú.

Òîé íè âåëè þòãîâîðè:

Íè äóõîäàìú, âåëè, ôú ñèëíà ãðàäà

355

Ôú ñèëíà ãðàäà è ïðè öàðå,

Ëó ñè ôîäå íà íåáå-òó

È íà Áîãà èçìåòú ÷èíàìú.

Âàøå öàðå äàðáà ìà äàðóâà,

Åãà ìè å ëè÷åíú-äåíü

360

Ëè÷åíú-äåíü Ãåðãþâú-äåíü,

Äà ìè êîëå ñóðó àãíå,

Ñóðó àãíå ïîçëàòåíó.

Ðå÷å þíàêú ìè óòðå÷å

Òà ñè ôúðêíà íà íåáå-òó.

365

Ñèëíà öàðå êàêú ìè ÷óå,

Éîùå ìó ñà íè âåðóâà,

ß ñè ÿõíà áàðçà-òà êîíå,

Òà óòèäå íà ðåêà-òà.

Íèùó íåìà íà ðåêà-òà!

370

Éîùå òåêàòú äó òðè ðåêè:

Ïúðâà ðåêà ðóéíó âèíó,

Âòîðà ðåêà áåëà ïøåíèöà,

Òðåòà ðåêà ïðåñíó ìëåêó.

Äóðú òîãà ìè öàðå óâåðóâàëú.

375

Òà ñà âúðíà ôàôú ñàðàå

Ôàôú ñàðàå ó äîìà ñè.

Òà ñè ÷åêà ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ãåðãþâú-äåíü.

Êàêú ñà âåêå çàäàäå

380

Ëè÷åíú-äåíü Ãåðãþâú-äåíü,

Öàðå ìè å ôàôú ãîðà-òà,

Äå ìó ïàñå ñèâó ñòàäó,

Èçáèðà ñè ïðèáèðà ñè,

Òðè äíè ñè èçáèðà ñóðó àãíå,

385

Òàìàìú àãíå ñè íàìåðè,

Òàìàìú âåêå äà ñè èäå,

Çàäàäå ñà Æèâà Þäà

Æèâà Þäà ñàìóâèëà,

Ïîäðóêíà ñà çàðóêíà ñà:

390

Âàðàé, öàðþ, ôú ñèëíà ãðàäà,

Íàìåðè ñè ñóðó àãíå,

Òà ñè ôîäèøú ôàôú ñàðàå,

Ñúñú çëàòó ãó ïîçëàòåâàøú,

Òà ãó êóðáàíú êîëåøú,

395

×è ñà çàäàäå ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ãåðãþâú-äåíü,

Ñâåòè Ãþðãè ãðàäà òè óòåìíàëú,

Ïîãóáèëú å ëþòà çìèå.

ß äà çíàåøú ñèëíà öàðþ:

400

Äà íè ñè òè ôëåçîõú ôú ñèëíà ãðàäà,

Äà íè ñè òà ïîèõú æàðíà âîäà,

Ëþòà çìèå òà çàòðóëà,

Äóðú äà äîéäå ñâåòè Ãþðãè

Çàïóñòèëú ñà ñèëíà ãðàäà!

405

ß ñè ôàíè äåâåòú þâíà,

Äåâåòú þâíà ñå ðóãàòè,

È íà ìåíå êóðáàíú êîëåøú,

×è äà íè ìè êîëåøú,

Ðàçåäèõú ñà íàëþòèõú ñà,

410

Íà Ñóðâàíú íè òè èäà,

Íè òà ïîå æàðíà âîäà.

Ðå÷å Þäà íè óòðå÷å

Íè ñà âèäå ôàôú ãîðà-òà.

Ïà ñè öàðå ôú ñèâó ñòàäó,

415

Ïðèáèðà ñè èçáèðà ñè,

Íàìåðè ñè äåâåòú þâíà,

Äåâåòú þâíà ñå ðóãàòè,

Óòèäå ñè ôàôú ñàðàå

Ôàôú ñàðàå ó äîìà ñè.

420

Íà ñâåòè Ãþðãè êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå ñóðó àãíå,

Ñóðó àãíå ïîçëàòåíó;

Òðè äíè éîùå ïîìèíàëè,

Ïà íà Þäà êóðáàíú êîëå

425

Êóðáàíú êîëå äåâåòú þâíà,

Äåâåòú þâíà ñå ðóãàòè,

È õè ñà ìîëüáà ìîëè,

Þäó ëå æèâà ñàìóâèëà,

Åãà ñè å, Þäó, ëè÷åíú-äåíü

430

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðâàíú-äåíü,

Êàêú ñè Áîãà ñëóæáà ñëóæèøú

Æàðíà âîäà ôú çëàòíà êàíàòà,

Ïà òè, Þäó, äà ìè äîéäåøú

Ôú ìîå ãðàäà ôàôú ñàðàå,

435

Äà ìè ïúðñíåøú æàðíà âîäà,

Æèâú äà ñè ñàìú çà èëèí÷å,

Çðàâú äà ñè ñàìú äó ñóðèí÷å.

Êóðáàíú ìè öàðå êîëå

Íà ëè÷åíú-äåíü íà Ãåðãþâú-äåíü

440

Íà ñâåòè Ãþðãè, íà Æèâà Þäà.

Æèâà Þäà êóðáàíú ñè çàçúðíà,

Òà óòèäå íà çëàòåíú êëàäíåöú

Òà íàòî÷è æàðíà âîäà

Æàðíà âîäà ôàôú çëàòíà êàíàòà,

445

È ñè çåâà çëàòíà ÷åøå.

Ïîìèíàëè òðè íèäåëè,

Çàäàäå ñà ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðâàíú-äåíü,

Ïðåìåíè ñà íàðåäè ñà,

450

Çëàòíè äðåõè äó íîãè-òå,

ß ñè êèòêà íåìàëà.

Ñèâà Áîãà ôàôú âèñèíà,

Ôàôú âèñèíà ôàôú ãîðà-òà

Ôàôú ãîðà-òà ïóäú äúðî-òó,

455

Äåêà ñåäè éîãàíü ãîðè

Éîãàíü ãîðè äó íåáå-òó,

Ñèëíà éîãàíå ñèëíà ïëàìåíå

Íèêîé ôú ãîðà äà íè èäå,

Ëó êîé èäå ïîãóðåâà ãó�

460

Ôàôú éîãàíü ìè Æèâà Þäà

Òà ñè Áîãà ñëóæáà ñëóæè,

Ïîäàâà ìó çëàòíà ÷åøå

È ôàôú ÷åøå æàðíà âîäà,

Òðè äíè ñè ãó ñëóæáà ñëóæè.

465

Ìàëêè ìîìè íà ïîëå-òó

È ñè áåðàòú áåëè êèòêè

È ñúñú çëàòó ãè ïîâèâàòú,

Òà ñè ÷åêàòú Æèâà Þäà.

Æèâà Þäà íà Áîãà ñà ìîëè

470

Ïà äà ñëåçå íà ïîëå-òó

È äà èäå ôú ñèëíà ãðàäà

Ôú ñèëíà ãðàäà è ïðè öàðå,

Ñàñú ÷åøå ãó ñëóæáà ñëóæè,

×è õè êóðáàíú êîëå.

475

Áîãà õè èçèìú äàäå.

Òà ñè ñëåçå íà ïîëå-òó

Íà ïîëå-òó ïðè ìîìè-òå;

Ñåêà ìîìà çëàòíà êèòêà

Òà ñè Þäà íàêè÷èëè,

480

Äóðú õè ãëàâà ïîçëàòèëè,

Áîãèöà ñè íà çåìå-òà.

Þäà ñè ãè ñëóæáà ñëóæè,

Ñëóæáà õè å æàðíà âîäà.

È óòèäå ôú ñèëíà ãðàäà

485

Ôú ñèëíà ãðàäà ôàôú ñàðàå,

Ïîäðóêíà ñà çàðóêíà ñà:

Âàðàé, öàðþ, ñèëíà êðàëþ,

Èçëåç', öàðþ, íà òîè-òå ïîðòè,

×è ìè êóðáàíú êîëåøú

490

Òà òà äàðáà äàðóâàìú,

Ñëóæáà òà ñëóæå:

Èçëåç, öàðþ, äà ñà íè áàâèøú,

Âóòðå ðàíó öúðíà ãîäèíà,

Òà ñè ôîäå íà íåáå-òó

495

Äà ñà áàíå, äà ñà ìèå.

Èçëåçå ìè öàðå íà ïîðòè-òå,

Êàêú ñè âèäå Æèâà Þäà

Ñú áåëè êèòêè íà ãëàâà-òà,

Ñúñú çëàòíè äðåõè äó íîãè-òå,

500

Êëàíå õè ñà ñåëåìú äàâà�

Òà õè ñà ìîëüáà ìîëè

Äà ìó èäå ôàôú ñàðàå,

Ãîçáà äà å ãîñòè,

Þäà ìó ìîëüáà íè ÷óå,

505

Ïîäàäå ìó çëàòíà ÷åøå,

Òà ñè ïèå æàðíà âîäà:

Æèâú ñè, öàðþ, çà èëèí÷å,

Çðàâú ñè, öàðþ, äó ñóðèí÷å!

Ïà ìè, öàðþ, êóðáàíú êîëåøú

510

Äåâåòú þâíà ñå ôàêëàòè,

Åãà ñè å ëè÷åíú-äåíü

Ëè÷åíú-äåíü Ñóðâàíú-äåíü.

Ðå÷ü-òà éîùå íè óòðå÷å

È ñè ôúðêíà íà íåáå-òó.

515

Ñèâà: áèëú Áîãú íà íàøè-òå äåäîâöè, çà êîãà-òî âåðó-âàëè

÷å áèëú Áîãú íà íîâà ãîäèíà, è òîãà ìó êîëåëè êóðáàíå çà äà õìè äàâà çäðàâå

è ñåêàêâî äîáðî, à íåêîãàøú ñà íàëþòåâàëú,èòîãà áèëà Öðíà ãîäèíà, è ìó

êîëåëè êóðáàíå çà äà íå õìè ïðàùà çëî.

Æèâà Þäà: áèëà ïðåäñòàòåëêà íà æèâîòå è íà ïëî-äîâåòå;

áåçú íåõèíó-òó ïðåäñòàòåëñòâó íå áèëó âîçìîæíó äà ñà äàâàòú óòú Áîãà áåðåêåòå-òó

íà çåìå-òà.

Èëèí÷å: åäèíú ïåðþäú óòú õèëåäà ãîäèíè.

Ñóðèí÷å: äó íîâà ãîäèíà.

Áîãèöà: çíà÷è æåíà êîÿ òî ñåäåëà ïðè Áîãà; çàùî òî åäíî

âðåìå âåðóâàëè ÷å ïðè Áîãà âú ñàðàå ìó ñåäåëè äå-âåòú æåíè, íà êîè-òî äàëú

Áîãú ñåêà äà å ïðåäñòàòåëêà íà íåùó íà çåìå-òà.

Ïî÷óäà ñà: çíà÷è äóñåòèëà ñà.

Èñêàíè: çíà÷è èñêàðàé.

ËÈ×ÅÍÚ-ÄÅÍÚ ÂËÀÑÈÍÚ-ÄÅÍÚ

Íà 10 ôåáðóàðèÿ åäíî âðeìÿ âú ñåëî-òî ïðàçäíîâàëè çà âîëîâåòî Âëàñèíú-äåíü,

êîãî-òî Âëàñà âúðóâàëè ÷å áèëú Áîãú ïðåäñòàòåëú íà âîëîâå-òî, è êîëåëè

êóðáàíú âú ñeêîå ñåëî ïî òðè èí÷å-òà íàéõàðíè-òå. Òðè ìîìè âúðâåëè ïî ñåëî-òî

òà èçâeñòåâàëè çà ïðàçäíèêú-òú êàòî ïeåëè ñëeäîþùà-òà ïeñíà:

Ïåñíà 1.

Èìà öàðå ô' íàøå ãðàäà

Ô' íàøå ãðàäà , ô' íàøå ñåëó,

Ñåäíàëú ñè ó ñòàðà êìåòà,

Íà êìåòà ñè äóìà ãîâîðè:

Âàðàé, âàðàé ñòàðà êìåòà,

Âóòðå ñè å ëè÷åíú-äeíü

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Âëàñà ìà Áîãà ó÷èëú,

Ó÷èëú ìà Áîãà íà íåáå,

Äà ñè ïàñà âîëîâå-òå,

Âîëîâå-òå è êðàâè-òå,

Êàêú ñè ïàñà ñèâó ñòàäó;

Ó÷èëú ìà éîùå íàó÷èëú,

Äà ñè îðà ñú âîëîâå-òå,

ß êðàâè-òå äà ñè öèðàìú,

Óòú êðàâè-òå ïðåñíó ìëåêó;

Âëàñà ìè Áîãà èðäàìæèå,

Òà ìè ñà Êóøåðå ïðèïúëíèëà�

Òà ñàìú äàâàëú è ïðîäàâàëú

Ïó çåìå-òà âîëîâå-òå

Âîëîâå-òå è êðàâè-òå.

ß ìè Áîãà çàðú÷åëú:

Ëó êîé ìó êóðáàíú êîëå,

Òà ìó ïðàâè ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíü Âëàñèíú-äåíü,

Êóøåðå ìó ñà ïðèïúëíèëà:

Äåâåòú ìó âîëà ôàôú êóøåðå

Äåâåòú ìó âîëà äåâåòú êðàâè,

Äó ãîäèíà éîùå äåâåòú;

ß êîé ìó êóðáàíú íè êîëå,

Íè ìó ïðàâè Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú,

Âú êóøåðå ìó äåâåíäåñå âîëà

Äåâåíäåñå âîëà äåâåíäåñå êðàâè,

Äó ãîäèíà ìó åäèíèöà!

Àé, òè êìåòà, ñòàðà êìåòà,

ß ñè ñðóêàé ìàëêè ìîìè

Ìàëêè ìîìè è äåâîéêè,

Ïðåìåíè ãè íàðåäè ãè,

Òà ãè ïðàòè íèçú ãðàäà ãóëåìà

Õàáåðú äà ñè ÷èíàòú,

×è å âóòðå Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Êîé ñè èìà äó äâà âîëà

Äó äâà âîëà äó äâå êðàâè,

Äà íè ôîäè íà ïîëå-òó

Íà ïîëå-òó è íà éîðàíú,

ß äà ìó ñà ôàôú êóøåðå�

×è ñè ñëåâà Âëàñà Áîãà

Òà ñè ôëåâà ôàôú êóøåðå,

Òà ñè âîëîâå äåñíèâà�

Äó ãîäèíà äà ñà ïëîäåòú,

Äà ìó ñà êóøåðå ïðèïúëíè.

Ïðàòèëú íà å ñòàðà êìåòà,

Õàäå, õàäå âóòðå ðàíó

Âóòðå ðàíó Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Âîëîâå ñà ôàôú êóøåðå,

Þíàêú ìè íà ïîëå íè èäå,

Íè ìè ïàñå âîëîâå-òå,

Íè ìè ïàñå, íè ìè óðå.

Ñòàðà êìåòà êóðáàíú êîëå,

Êîé ìè íà êóðáàíú íè èäå,

Íè ìó å õàèðú ôàôú êúùè,

Ñòàðà ãó êìåòà êðåâà,

Òà ãó ôúðëå ôàôú çàíäàíà,

×è ñè Áîãà íè ñàéäèñàëú.

Ñåãà ñòå âåêå ÷óëè:

Âóòðå å Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Èìà öàðå ôú íàøå ñåëó,

Íà êìåòà å äóìàëú è ãîâîðèëú.

Êàòî èçïåâàëè ãîðíà-òà ïåñíà è èçîáèêàëåëè ñåëî-òî, ñòàðèé-òú êìåòà çàêàðóâàëú

äåâåòú ìîì÷åòà ñúñú òðè-òå ìîìè è óòèâàëú íà ìúñòî-òî êàäú-òî ïàñëè êóïåíè-òå

êðàâè; äóðú äà èäàòú äî îíîâà ìúñòî ìîìè-òå ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 2.

Ôúðêíàëú ìè èìà öàðå

Óòú çåìå-òà íà íåáå-òó,

Òà íà Áîãà èçìåòú ÷èíè.

Âëàñà ìó Áîãà äóìà

Äóìà ìó è ãîâîðè:

Öàðþ, öàðþ, èìà öàðþ,

Ñëåçè ìè, öàðþ, èäè

Èäè ìè òóêà äîëó

Òóêà äîëó ôàôú áàõ÷å-òó,

Äå ìè ñà âîëîâå-òå

Âîëîâå-òå è êðàâè-òå.

Ôàíè ìè äåâåòú êðàâè,

Äåâåòú êðàâè ñå íà îòáóðú,

Äîêàðàé ãè ôàôú ñàðàå,

Òà ìè êóðáàíú êîëåøú,

Äíåñú ìè å Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Òà òà, öàðþ, ó÷å,

Äà ñè ãðàäèøú êóøåðå-òà;

È òè äàâàìú òðèñòà âîëà

Òðèñòà âîëà òðèñòà êðàâè,

Äà ãè êàðàøú íà çåìå-òà

Íà çåìå-òà ôú òîå ãðàäà:

Ñú âîëîâå-òå äà ìè óðåøú,

ß êðàâè-òå äà ñè öèðèøú.

Âëàñà ìó Áîãà äóìà

Äóìà ìó è ãîâîðè,

Èìà öàðå íè ìè çíàå

Äå äà èäå, ùî äà ïðàâè,

×è íè ñëåâàëú ôàôú áàõ÷å-òó�

Âèäåëú ñè âîëîâå-òå

Âîëîâå-òå è êðàâè-òå,

Äà ãè ôàíå íè ñà ôàùàòú

×è ñè ôúðêàòú íà âèñîêó.

Éîòè ñà, öàðþ, ÷óäèøú?

Õàäå ìè ñëåçè ôàôú áàõ÷å-òó,

Òà ñè ôàíè äåâåòú êðàâè.

Îé Áîæå ëå, îé Âëàñå!

Éîòà ìè, Áîæå, äóìàøú

Äà ñè ôàíà äåâåòú êðàâè,

Ôúðêàòú ñè, Áîæå, ëåòàòú

Íà âèñîêó äó íåáå-òó,

È äà èäà íàôèëå ìè.

Äàäå ìó Áîãà ÿñíà êíèãà

ßñíà êíèãà çëàòíà êèòàïå�

Òà ãó ó÷è äà ñè ïåå,

Ó÷è ãó âåêå íàó÷è.

Òà ñè ñëåçå ôàôú áàõ÷å-òó,

Èñêàðà ñè çëàòíà êèòàïà

Òà ñè ïåå ÿñíà ïåñíà,

Óìèðèëú ñè âîëîâå-òå

Âîëîâå-òå è êðàâè-òå,

Íè ìè ôúðêàòú íà âèñîêó

Íà âèñîêó íà äàëåêó;

Òà ñè ôàíàëú äåâåòú êðàâè,

Äåâåòú êðàâè ñå íà îòáóðú,

Óòêàðàëú ãè ôàôú ñàðàå�

Òà ãè êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå íà Âëàñà Áîãà,

×è ìó å Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Êàòî ñòèãíóâàëè íà ìåñòî-òî êàäå-òî áèëè âîëîâå-òî è êðàâè-òå, êìåòú-òú

èñêàðóâàëú åäèíú êèòàïú, à ìîìè-òå çàïåâàëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 3.

Áîæå ëå Æèéíå ëå,

Ðàìà òè óéíà

Ïèðìåíà íà äðèíà,

Àêðàìú ìè íèíà

Èçú èæå ìè óíàëú

Ñòàðà ìè ñòàðà çâåçíèöà

ßëíà ìè âîëà íèòåëíà,

Íèòåëíà éîù' ìè àìíèöà,

Äóì' ìè ñòîèòè,

Íèì' ìè ëåòèòè.

ßñíà ìè ïåñíà ìîìè ïåëè,

Äåâåòú ìè êðàâè íè ôúðêàòú;

Ìëàäè þíàöè âàæèöà ñïóñíàëè

Âúðçàëè êðàâè ïðèâúðçàëè;

Òðè ìè ñà êðàâè áåãàëè,

Òðè ìè êðàâè íè ñòîåëè

Äà ãè âúðçàòú ñúñú âàæèöà;

Ñòàðà ñà êìåòà ÷óäè

Éîòè ìè êðàâè áåãàòú,

Áåãàòú ìè éîùå ëåòàòú

Áîæå ëå Âëàñà ëå,

Ñåãà, Áîæå, ùî äà ïðàâå

Ùî äà ïðàâå ùî ñòîðå?

Êàêú äà òè êóðáàíú êîëå?

Äåâåòú ñàìú êðàâè íè ôàíàëú,

Äåâåòú êðàâè íèòåëíè.

Éîùå ìè ðå÷å íè óòðå÷å

Þäà ìè ëåòíà ñàìóâèëà

Òà ìó äóìà ãîâîðè:

Å, òè ìè ñòàðà êìåòà,

ß ìè ïîñòîé ïî÷åêàé

Äóðú äà ìè ñëúíöå èçãðåå

Âëàñà ìè Áîãà ñëåâà

Ñëåâà ìè Áîãà óòú íåáå

Óòú íåáå ôàôú ãîðà,

Ôàôú ãîðà ôàôú ïåùåðà.

ß äà çàêàðàøú ìàëêè ìîìè

Ìàëêè ìîìè äåâîéêè,

Äà óâèåòú áåëè êèòêè

Áåëè êèòêè ïîçëàòåíè,

Äà ìó êè÷åòú ÿñíà ãëàâà,

Äå ìó êóðáàíú êîëåòú,

Øà ìè èäå äà ñè âèäè;

Äåñíà ìó ðîêà ôàôú êóøåðå,

Óòú åäíî äó õèëåäà

Äó ãîäèíà, äó äåâåòú ãîäèíè:

Ïà ñè ôàùàòú äåâåòú êðàâè

Òà ãè êóðáàíú êîëåòú,

Íè ìè ôúðêàòú íà âèñîêó

Íà âèñîêó íà äàëåêó.

Êìåòú-òú íàêè÷åíú îñòàâàëú âú ïåùåðå-òà, à ìîì÷åòà-òà è ìîìè-òå çàêàðóâàëè

êðàâè-òå è îòêàðóâàëè

âú ñåëî-òî; çàêàëàëè ãè êóðáàíú è ïååëè ñëåäîþùà-òà

ïåñíà:

Ïåñíà 5.

Êóðáàíú êîëå èìà öàðå,

Êóðáàíú êîëå íà íåáå-òó,

Êóðáàíú êîëå ìàëó ìëîãó

Ìàëó ìëîãó äåâåòú êðàâè,

Íà Áîãà ñà ìîëüáà ìîëè:

Áîæå ëå Âëàñå ëå,

Æèâà ìà Þäà ó÷èëà

Äà ñè ïåå ÿñíà êíèãà,

Äà ñè ïåå è äà ïèøå,

Ó÷èëà ìà, Áîæå, íàó÷èëà;

È òè, Áîæå, äà ìà ó÷èøú

Äà ñè ïðàâî êóøåðå-òà.

Äà ìè äàäåøú òðèñòà âîëà

Òðèñòà âîëà, òðèñòà êðàâè,

Äà ãè êàðàìú òóêà äîëó

Òóêà äîëó íà çåìå-òà;

Éîùå ìè þíàöè íè âèäåëè,

Éîùå ìè âîëîâå íè ïàñëè,

Éîùå ìè êðàâè íè öèðèëè,

Òà ìè íà ïîëå íè óðàëè,

Íè óðàëè íè ìè ñåëè,

Êàêú ñè óðå òîå ñëóãà

Íà ïîëå-òó ôàôú áàõ÷å-òó,

Òà ñè ñåå áåëà ïøåíèöà;

Êàêú ñè ó÷å ìëàäè þíàöè

Äà ñè ïååòú ÿñíà ïåñíà,

Äà ñè ïååòú äà ñè ïèøåòú,

Øà ãè ó÷å äà ñè óðàòú,

Äà ñè óðàòú äà ñè ñååòú,

Äà ñè ïðàâåòú êóøåðå-òà

Áîãà ìó âåëè þòãîâîðè:

Å, òè, öàðþ, èìà öàðþ,

Ìåíå ìà íà çåìå íè ñàéäèñàëè,

Ëè÷åíú ìè äåíú íè ïðàâèëè,

Ëè÷åíú ìè äåíú Âëàñèíú-äåíú,

Êóðáàíú ìè íè êëàëè

Êàêú ìè, öàðþ, êîëåøú.

Õàäå, Áîæå, Õàäå,

Êîé ìè êàèëú ñòàíå,

Äà òè ïðàâè Ëè÷åíú-äåíú,

Äà òè êóðáàíú êîëå

Äåâåòú êðàâè ñå íà îòáóðú,

Øà ãó ó÷å äà ñè óðå;

È ìó äàâàìú äåâåòú âîëà

Äåâåòú âîëà äåâåòú êðàâè,

Äàâàìú ìó ãè çà äàìèíà

Äà ãè èìà ôàôú êóøåðå;�

ß êîé ñè êàèëú íè ñòàíå,

Íè òè ïðàâè Ëè÷åíú-äåíú,

Êóðáàíú òè íè êîëå,

Íè ãó ó÷å äà ñè óðå,

Íè ìó äàâàìú äåâåòú âîëà

Äåâåòú âîëà, äåâåòú êðàâè�

À êó ñè ìà, Áîæå, ìàìè,

Ïà ìó ñà êóøåðå óïðàçíèëà,

×è ìó êóøåðå íè äåñíèâàøú.�

Âëàñà Áîãà êàèëú ñòàíàëú,

Òà ìó äàâà òðèñòà âîëà

Òðèñòà âîëà, òðèñòà êðàâè.

Íà ñäóãà ñè òèìáèõú ÷èíè,

Äà ñè ôëåçå ôàôú áàõ÷å-òó,

Äà ãó ó÷è äà ñè óðå,

Äà ñè ïðàâè êóøåðå-òà,

Ó÷èëú ãó ñëóãà íàó÷èëú�

Èìà öàðå ìè óðå

È ìè óðå è ìè ñåå,

Ïà ñè ïðàâè êóøåðå-òà.

Çàêàðà ñè òðèñòà âîëà

Òðèñòà âîëà òðèñòà êðàâè

Òà ñè ñëåçå íà çåìå-òà.

Íà Áîãà ñè êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå äåâåòú êðàâè,

Òà ìó ïðàâè Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Ãåðãþâú-äåíú�

Áîãà ìó ôàôú êóøåðå

Òà ìó ñòàäó äåñíèâà,�

Äîñòà ìó ñà ñòàäó ïëîäè,

Òðè ìó õèëåäè âîëà,

Òðè ìó õèëåäè êðàâè,

Øåðíè êðàâè áåëíèòè,

Êîé ãè âèäè àøèêú ñòàíàëú �

Íà öàðå ñà ìîëüáà ìîëè

Äà ìó äàäå äà ïðîäàäå,

Äà ãè êàðà ôàôú ñàðàå.�

ß ìó öàðå íè äàâà,

Ëó ñà øåòà ïó çåìå-òà.

Êîé ìó êàèëú ñòàíàëú

Êóðáàíú äà ñè êîëå,

Äà ñè ïðàâè Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú,

È äà ìó ñà ñú êëåòâà çàêëåâà,

Äåâåòú ìó âîëà äàâà

Äåâåòú âîëà, äåâåòú êðàâè,

È ãó ó÷è äà ñè óðå

Äà ñè óðå äà ñè ñåå.

Òà ñà âîëîâå íàïëîäèëè

Ïó çåìå-òà ïó äþíå-òà.

Åãà ñè å ìàëè ñå÷ó,

Ñúáèðàòú ñà ñåäåìäåñå êðàëå

Ñåäåìäåñå êðàëå ñåäåìäåñå áàíà,

100

Òà ñè ïðàâåòú Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú,

Íà Áîãà ñè êóðáàíú êîëåòú

Êóðáàíú êîëåòú äåâåòú êðàâè�

Âëàñà Áîãà ôàôú êóøåðå

105

Òà õìè ñòàäó äåñíèâà,

Òà õìè ñà ñòàäó ïëîäè

Óòú åäíî äó õèëåäà,

Óòú õèëåäà òðè õèëåäè.

Êîãà-òî ñà ãîùàâàëè íà òðàïåçà-òà ñåäíóâàëú êìåòú-òú íàêè÷åí ñúñú êòèêè-òå;

êîãà-òî ñà íàãîùàâàëè ñåêîé åäèíú çåâàëú îòú êèòêè-òå; à ìîìè-òå ïååëè

ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ïåñíà 6.

Ãîçáà ãîñòè èìà öàðå

Ãîçáà ãîñòè ñåäåìäåñå êðàëå

Ñåäåìäåñå êðàëå ñåäåìäåñå áàíà,

×è ìó å Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú,

Êóðáàíú êîëå íà Âëàñà Áîãà,

Çàêëàëú ìè å äåâåíäåñå âîëà

Äåâåíäåñå âîëà äåâåíäåñå êðàâè,

Çëàòíà òðàïåçà ñëîæèëú,

Íà òðàïåçà ìàëêè ìîìè,

Ñëóæáà ñè ìîìè ñëóæåòú.

Âèäå ìè Âëàñà Áîãà

Âèäå ìè óñìèõíà ñà,

Òà ñè ñëåçå óòú ãîðà-òà,

Òà ñè ñåäíà íà òðàïåçà.

ß ñè ïèòà Èìà öàðå,

Å, òè öàðþ, Èìà öàðþ,

ß òè, öàðþ, äà ìè êàæåøú

Êîé ìè ïðàâè Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú,

Êîé ìè êóðáàíú êîëå,

È ÿçú ãó äàðáà äàðóâàìú

Äàðóâàìú ãó áåëà êèòêà,

Äà å òóðè ôàôú êóøåðå,

Äà ìó ñà ïëîäè òåëíó ñòàäó

Òåëíó ñòàäó âîëè-òó

Âîëèòó êðàâèòó,

Óòú åäíî äó õèëåäà,

Óòú õèëåäà òðè õèëåäè;

Êîé ìè êóðáàíú íè êîëå,

äàðáà ãó íè äàðóâàìú,

Íè ìó äàâàìú áåëà êèòêà,

Êîé ñè íåìà áåëà êèòêà,

Êóøåðå ìó ñà óïðàçíèëà,

Ôàôú êóøåðå ìó åäèíèöà!

Þòãîâîðè Èìà öàðå

Òà ìó äóìà è ãîâîðè:

Áîæå ëå, Âëàñà ëå,

Ôàëà òè ïó çåìå-òà!

Ïó çåìå-òà Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Ñåäåìäåñå êðàëå êóðáàíú êîëåòú,

Ñåäåìäåñåòú êðàëå ñåäåìäåñå áàíà,

Êóðáàíú êîëåòú äåâåíäåñå êðàâè,

Òà ñè ãîçáà ãîñòåòú,

Ñëîæèëè çëàòíè òðàïåçè:

Äàâàé, Áîæå, áåëà êèòêà,

Äà ñà ïëîäè òåëíó ñòàäó

Òåëíó ñòàäó âîëèòó,

Óòú åäíî äó õèëåäà,

Óòú õèëåäà òðè õèëåäè�

Äà ñè óðàòú íà ïîëå-òó

Äà ñè óðàòú, äà ñè ñååòú,

Äà ñè öèðåòú ïðåñíó ìëåêó

Ïðåñíó ìëåêó êðàâàòó,

Êîé ìè åäå äà òà ôàëè;

Öàðå ìó äóìà ãîâîðè,

ß ñà Áîãà çàñìåëú,

ßñíà ãëàâà ñè íàâàäà

Òà äàðóâà ñåäåìäåñå êðàëå,

Ñåäåìäåñå êðàëå ñåäåìäåñå áàíà,

Äàðóâà ãè áåëà êèòêà,

Òà ñè êèòåòú êóøåðå-òà.

Ñåêîé åäèíú çåâàëú îòú êèòêè-òå, ñú êîè-òî áèëú íàêè÷åíú êìåòú-òú; ïîñëå

åäíà ìîìà óòèâàëà êàäå-òî

áèëè ãîâåäà-òà òà íàêè÷îâàëà êîøåðå-òà è ïååëà ñëåäîþùà-òà

ïåñíà:

Ïåñíà 7.

Òðè ñà Þäè ôàôú áàõ÷å-òó,

Òðè ñà Þäè ñàìóâèëè,

Ïîâèëè ñè áåëè êèòêè,

Ïîâèëè ãè ïîçëàòèëè,

Âëàñà Áîãà íàêè÷èëè,

ßñíà ìó ãëàâà áåëè êèòêè,

Òà ìó äóìàòú è ãîâîðåòú

Å, òè, Áîæå, ìèëè áðàòêó!

Âóòðå òè Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Íà çåìå, òè, êóðáàíú êîëåòú

Êóðáàíú êîëåòú äåâåíäåñå êðàâè,

Äåâåíäåñå êðàâè ñå íà îòáóðú,

Ôàëüáà, òè, íà çåìå-òà!

Êèòêà òà, áðàòêó, êè÷èìå,

Êè÷èìå òà áåëà êèòêà�

Ñëåé ñè áðàòêó, ñëåé

Ñëåé ñè, áðàòêó, íà çåìè-òà,

Ñèäíè, áðàòêó, ñèäíè

Ñèäíè, áðàòêó, íà òðèíèçà.

Äå ìè ñà ìëàäè âóéíè

Ìëàäè âîèíè ìëàäè êðàëå,

Êîé òè òðúçè áåëà êèòêà,

È òè ìó, áðàòêó, äàâàøú,

Äà å íîñè ó äîìà ñè,

Äà ñè êèòè âîëèöà-òà:

Ñåãà ìó ñà äåâåòú âîëà

Äåâåòú âîëà, äåâåòú êðàâè,

Äó ãîäèíà ìó äåâåíäåñå;

ß äà ñè ðîêà äåñíèøú

Óòú íåáå-òó íà âîäèöà,

Âîäèöà ìó ñà èñïîëíèëà,

Óòú åäíî äó õèëåäà,

Óòú õèëåäà òðè õèëåäè;

Äà íè äàäåøú áåëà êèòêà,

Áåëà êèòêà ïîçëàòåíà,

Âîëèöà ìó åäèíèöà!

Íè ñè óðå íà ïîëå-òó

Íè ñè óðå íè ñè ñåå,

Ïîëå ìó ñà çàïóñòèëó,

Êúùè ìó ñà óñóðèëè

Ìàëêè ìó äåöà ïëàêàòú

Ïëàêàòú ìó äåöà âèêàòú,

×è ñè ëåáà íè åäàòú�

Äâà ìó âîëà íè óñòàíàëè.

Âîäèöà ìó ñà çàïóñòèëà.

Äðóãà ïúñíà íà õîðî.

Ïåñíà 8.

Àé, Áîæå ëå, Æèéíå ëå,

Ôú íàøå ñåëó Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú.

Êóðáàíú, òè, öàðå êîëå,

Êóðáàíú, òè, êîëå äåâåòú êðàâè

Äåâåòú êðàâè, äåâåòú âîëà,

Ìîëüáà, òè, ñà ìîëè:

Äåñíà òè ðîêà íà âîëèöà

Òà ñè âîëîâå óäåñíèâàøú,

Äó ãîäèíà, äó òðè ãîäèíè

Óòú ñòî äó õèëåäà,

Óòú õèëåäà òðè õèëåäè�

Àé, òè, Áîæå, àé Æèéíå,

Ìîëüáà íè, Áîæå, ÷óåøú!

Ïà òè äó ãîäèíà Ëè÷åíú-äåíú

Ëè÷åíú-äåíú Âëàñèíú-äåíú,

Òà òè êóðáàíú êîëåìå,

Êîëåìå òè äåâåòú êðàâè,

Äåâåòú êðàâè ñå íà îòáóðú�

Õóé, õóé Áîæå ëå,

Áîæå ëå Æèéíå ëå.

Èìà: áèëú íàøú öàðú, êîé-òî èçó÷èëú îòú Áîãà ìíîãî çàíàÿòè

è íàó÷èëú íàøè-òå äåäîâå.

Âëàñèíú-äåíú: ïðàçäíèêú íà Âëàñà Áîãà.

Åäèíèöà: ñàìî åäèíú ìó îñòàíàëú.

Äåñíèâà: áëàãîñëàâÿ.

Êðåâà: çíà÷è ñúäè ãî.

Æèéíà: çíà÷è Ãîñïîäú.

Ðàìà è ïð. ñòàðè ñà ðå÷è.

Äðèíà: ìåñòî ãäå-òî êîëåòú êóðáàíå-òî.

Àêðàìú è ïð. ñòàðè ðå÷è.

Èçú èæå ìè óíàëú: îòú ñåëî ãè êóïèëú.

Çâåçíèöà: õîæå-òà èëè êìåòú-òú.

Íèòåëíà: íåñòåëåíà.

Àìíèöà: ñúñú âîëú íåñúáðàíà.

Äóì' ìè ñòîèòè: Äà ìè ñòîåòú.

Íèì' ìè ëåòèòè: Äà íè ôúðêàòú.

Äàëèíà: çíà÷è äàìàçëúêú.

ËÈ×ÅÍÚ-ÄÅÍÚ ËÅÑÒÓÂÈ×ÈÍÚ-ÄÅÍÚ

Åäíî âðeìÿ âú ñåëî-òî íà ïeñíîïeåöú-òú ïðîëåòü-òà êîãà-òî ùåëè äà äîéäàòú

Ëåñòóâèöè-òå, ñúáèðàëè ñà äåâåòú ìîìè òà ñà ïðåìåíóâàëè è õîäèëè îòú êúùà

íà êúùà, òà âúðçóâàëè íà ìàëêè-òå äeöà íà äåñíà-òà ðîêà åäíî áåëî è öúðâåíî

êîí÷å îòú êîïðèíà è ïeåëè ñëeäîþùà-òà ïeñíà:

Ï å ñ í à 1.

Ïîìèíàëà ëþòà çèìà

Ëþòà çèìà ñíåãóâèòà,

Ïîìèíàëà çàìèíàëà,

Òà ñà ëåòó çàäàäå,

Ñúñú ëåòó ëåñòóâèöà

Ëåñòóâèöà ïåïåðèöà.

ß çíàåøú ëè ìàëêó äåòå

Ìàëêó äåòå è þíà÷å,

ß çíàåøú ëè 'ëè íè çíàåøú

Ó äå èäå ëåñòóâèöà

Ëåñòóâèöà ïåïåðèöà?

Ëåòóâàëà íà êðàé çåìå

Íà êðàé çåìå íà ïîëå-òó,

Äå ñè ñëàíöå ãðåå,

Äå ñè ñëàíöå íè çàõîæäà,

Ñå ñè ãðåå íàëþòåíó

Íàëþòåíó ðàçñàðäåíó�

Òà ñè óðàòú ìàëêè ìîìè

Ìàëêè ìîìè è äåâîéêè,

Äâàøü ìè ñà íà ïîëå øåòàòú,

Äâàøü ìè íà ãîäèíà ñååòú,

Òà ìè æíååòú áåëà ïøåíèöà,

Òà ìè áåðàòú áåëó ãðîçäå.

Êðàéíà çåìå äîñòà ôàëíà

Äîñòà ôàëíà ïëîäóâèòà

Ïëîäóâèòà óðîâèòà,

Äóìàëè ñà íàøè äåäè

Íàøè äåäè íàøè ñðóöè.

Áîãú äà áèå Áàéíà öàðå

Çàêàðàëú ãè óòú êðàé çåìå

Òà ãè êàðàëú ïðåçú ïîëå-òó

Ïðåçú ïîëå-òó, ïðåçú ìîðå-òó,

Êàðàëú ãè ñåãà ìàëó

Ñåãà ìàëó òðè ãîäèíè,

Äóêàðàëú ãè íà Áåëú Äóíàâú.

ß ñè òèå äîñòà ïëàêàëè

Äîñòà ïëàêàëè è âèêàëè,

×è ñè çåìå óñòàâèëè

Ïëîäóâèòà óðîâèòà,

Òà ãè äóêàðàëú íà ïóñòà çåìå

Íà ïóñòà çåìå çàïóñòåíà,

Äå ñè ìîìè íè óðàòú,

Äå ñè ìîìè íè ñååòú;

Íè ñè ãðàäåòú ñèëíà ãðàäà,

Ëó ñè ñåäåòú ôàôú ãîðà-òà

Ôàôú ãîðà-òà ôú ïåùåðå-òà

Ôú ïåùåðå-òà ôú êàìåíå-òå.

Êàêú ïëàêàëè è âèêàëè

Ôîðêíàëà ñè ëåñòóâèöà

Ëåñòóâèöà ïåïåðèöà,

Òà õìè äóìà ïðèãîâîðè:

Îé ëå ìëàäè þíàöè

Ìëàäè þíàöè, ìàëêè ìîìè,

Éîòè ìè ñòå çàïëàêàëè

Çàïëàêàëè çàâèêàëè?

×è ñè âà öàðå çàêàðàëú

Òà âà äóêàðàëú íà ïóñòà çåìå

Íà ïóñòà çåìå çàïóñòåíà,

Äå ñè ìîìè íè óðàòú,

Äå ñè ìîìè íè ñååòú,

Äå ñè å ëþòà çèìà

Ëþòà çèìà ñíåãóâèòà:

Õàäå ìè, þíàöè, íè ïëà÷åéòå

Íè ïëà÷åéòå íè âèêàéòå!

Ùî äà ïðàâè âàøå öàðå,

Âàøå öàðå Áàéíà êðàëå,

Ùî äà ïðàâè ùî äà ñòîðè,

×è ìó å Áîãà çàðà÷åëú

Çàðà÷åëú ìó ïîðà÷åëú,

Äà çàêàðà äó ìëàäè þíàöè

Äó ìëàäè þíàöè, ìàëêè ìîìè

Äà ãè êàðà íà Áåëú Äóíàâú,

Äåêà ñè å ïóñòà çåìå

Ïóñòà çåìå çàïóñòåíà,

Äåêà ñè éîùå íè ñååòú,

Äåêà ñè éîùå íè óðàòú,

Ëó ñè ñåäåòú ôú ïåùåðå-òà

Ôú ïåùåðå-òà ôú êàìåíå-òå,

Áåëêèìú ñà çàñåëè ïóñòà çåìå,

Äà íè ñè å âåêå çàïóñòåíà.

Äîñòà ìè âåêå ïëà÷åéòå

Ïëà÷åéòå è âèêàéòå!

Ùî ìè ñåäíàëú Äèâà êðàëå,

Äèãíàëú ñè äåñíà ðîêà

Ñúñú ðîêà âà ôàëüáà ôàëè,

×è ñòå ñëåëè óòú íåáå-òó,

Äå ìè ñåäåòú òðèìà Áîãà,

Òà ñè ó÷èòå äó ìëàäè þíàöè

Äó ìëàäè þíàöè, ìàëêè ìîìè

Äà ñè óðàòú íà ïîëå-òó,

Äà ñè óðàòú äà ñè ñååòú:

Òà âè öàðå êóðáàíú êîëå,

Êàêú ñè êîëå äóðú íà Áîãà

Äóðú íà Áîãà íà íåáå-òó.

Êàêú õìè äóìà ëåñòóâèöà

Ëåñòóâèöà ïåïåðèöà,

Éîùå õìè ñà íàæåëèëó

Íàæåëèëó íàòàæèëó,

Òà é äóìàòú è ãîâîðåòú:

Ëåñòó ëå ëåñòóâèöå,

100

Ùî å çåìå çàïóñòåíà,

Ñèëíà ñìå ãðàäà ãðàäèëè

Òà ñìå çåìå çàñåëèëè�

Òà ñè óðàòú ìàëêè ìîìè

È ñè óðàòú è ñè ñååòú;

105

Äèâà öàðå êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå äåâåòú þâíà,

Òà ñè íà ôàëüáà ôàëè:

ß íè ñà å íàæåëèëó

Íàæåëèëó íàòàæèëó

110

×è ñìå çåìå óñòàâèëè

Ïëîäóâèòà óðîâèòà.

Êóðáàíú ñìå íà Áîãà êëàëè,

Êëàëè ñìå äåâåòú êðàâè

Äåâåòú êðàâè åëóâèòè,

115

Åëóâèòè ñå íà îòáóðú,

Ìàëêè ñà ìîìè ãîòâèëè

Ãîòâèëè ãè óìðåâàëè ãè

Óìðåâàëè ãè ñú áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

120

Ãîòâèëè ãè äîñòà óìðåíèâè,

Êîé ñè åäå Áîãà ôàëè.

Êàêú ñìå äîøëè íà Áåëú Äóíàâú,

Íà Áîãà ñè êóðáàíú êîëåìå,

Ñúñú êóðáàíú ãó ôàëúáà ôàëèìå,

125

Êóðáàíú êîëåìå äàâåòú êðàâè

Äåâåòú êðàâè åëóâèòè.

Åëóâèòè ñå íà îòáóðú,

Òà ãè ãîòâåòú ìàëêè ìîìè;

Òóêó ìîìè ùî äà ïðàâåòú,

130

×è ñè ôëåëè ôàôú áàõ÷å-òó

Äà ñè áåðàòú áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

ß ñè êèòêà íè íàìåðèëè,

Ãîòâèëè ñè íè óìðåâàëè,

135

Òà õìè ñà íàæåëèëó

Íàæåëèëó íàòàæèëó,

Òà çàïëàêàëè è çàâèêàëè,

Òà íè ñà òàæíó òàæèëè,

Òà ñà íàìú íàæåëèëó

140

Íàæåëèëó íàòàæèëó.

ß õìè ëåñòóâèöà äóìà è ãîâîðè:

Å, áðå âèå ìëàäè âîéâîäè,

Ùî ñòå âèå çàïëàêàëè

Çàïëàêàëè çàâèêàëè.

145

Êàêú ñè ôîäå íà êðàé çåìå

Íà êðàé çåìå, ìèëà âè îòå÷èíà,

Øà ñè ôëåçà ôàôú ñàðàå

Ôàôú ñàðàå ôàôú áàõ÷å-òó,

Êàöíóâàìú ñè áåëà êèòêà

150

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Ëåòíóâàìú ñè íà Áåëú Äóíàâú,

Òà ñè ôàðëåìú áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà�

Ìàëêè ìîìè íà Áåëú Äóíàâú,

155

Éîêó âèåòú íà ïîëå-òó

Òà ñè êèòêà óìðèñàòú.

ß âè ñè ìîëüáà ìîëå,

Äà ïèøåòå áåëà êíèãà

Áåëà êíèãà öàðíó ïèñìó,

160

Äà å ïðàòèòå ïó çåìå-òà:

Êîé ñè èìà ìàëêè äåöà,

Äà óâèåòú áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Äà ìó âàðçàòú íà ðîêà-òà

165

Íà ðîêà-òà íà äåñíèâà-òà,

Åãà ñè å âåêå ëåòó

Ëåòó è ïðîëåòó.

Äà ìó âàðçàòú äà ìó äóìàòú:

×è íè ñè å áåëó ñóêíó

170

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Òóêó ñè å ìàðèíêà,

Óñòàíàëà óòú êðàé çåìå;

Êàêú ñè ôàðêàìú íà ïîëå-òó

Íà ïîëå-òó íà Áåëú Äóíàâú,

175

Øà ñè ôàðêíà ôú ñèëíà ãðàäà

Ôú ñèëíà ãðàäà ôàôú ñàðàå�

Äå ñè âèäå ìàëêè äåöà

Íà ðîêà õìè áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

180

Áåëó ñóêíó è ìàðèíêà,

Øà ñè ñïóñíà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Òà å çåâàòú ìàëêè ìîìè

Ìàëêè ìîìè è äåâîéêè,

185

Òà ñè ãîòâåòú è óìðåâàòú.

×óëè ìè äó ìëàäè âîéâîäè

×óëè ìè ëåñòóâèöà,

Òà ñè ïèñàëè áåëà êíèãà

Áåëà êíèãà öàðíó ïèñëó:

190

Ê îé ñè èìàëú ìàëêè äåöà,

Âàðçàëú õìè íà ðîêà-òà

Âàðçàëú õìè áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó.

Êîãà-òî ùåëè äà âèäåòú ëåñòîâèöà, ìîìè-òå õîäèëè îòú êúùà íà êúùà è îòâúðçóâàëè

îòú ðúêè-òå íà äúöà-

òà êîí÷å-òî è ãî òóðåëè âú áàõ÷å-òî ïîäú êàìåíü; ïðè

íåãî òóðåëè è åäíà ìèðèçëèâà êèòêà êîïðåöú íàçîâàåìà, êîÿ-òî êèòêà çîâàëà

ìàéêà-òà íà äúòå-òî, è îòú íåÿ òóðåëè âú ìàìæè-òå, êîè-òî ñà ãîòâèëè íà

êóðáàíå-òå; êîãà-òî çåâàëà êèòêà-òà ìàéêà-òà, ïååëè ìîìè-òå ñëåäîþùà-òà

ïåñíà:

Ï å ñ í à 2.

Ìàëå ëå, ìèëà ìàëå,

Ñëåçè ìè, ìàëå, íà äîðè,

Ôëåçè ìè, ìàëå, ôú áàõ÷å-òó,

Äèãíè ñè, ìàëå, ïîäèãíè

Ïîäèãíè çëàòåíú êàìåíü,

Äå ñè å, ìàëå, ìàðèíêà,

Áåëó ìè ñóêíó öàðâåíó.

Ôàðêíàëà ìè ëåòíàëà

Ëåòíàëà ìè ëåñòóâèöà,

Ëåòíàëà ìè óòü êðàé çåìå

Óòú êðàé çåìå, ñëàíó ìîðå,

Ëåòíàëà ìè íà Áåëú Äóíàâú

Íà Áåëú Äóíàâú íà öàðíó-òó ìîðå,

Òà ñè íà äàðó öèðêàëà

Öèðêàëà, ìàëå, íàïåâàëà,

Ôàôú óñòà õè áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Òà ñà ÷óäóìú ÷óäè

Äå äà èäå äå äà ëåòíå

Äà ñè ôàðëè áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Áàêñèøú íîñè óòú êðàé çåìå.

Çà÷óëà å Þäà ñàìóâèëà

Òà õè äóìà è ãîâîðè:

Å, òè ïèëå ëåñòóâèöà,

Ùî ìè ñà ÷óäóìú ÷óäèøú

Òà ñè öèðêàøú è íàïåâàøú?

ß ñè ôàðêíè òóêà äîëó

Òóêà äîëó ôú ñèëíà ãðàäà

Ôú ñèëíà ãðàäà ôàôú ñàðàå,

Ôàôú ñàðàå ôàôú áàõ÷å-òó.

Öàðå ìó ìàæêó äåòå,

Òà òà ÷åêà ñåãà ìàëó

Ñåãà ìàëó òðè íèäåëè;

Âàðçàëà ìó ñòàðà ìàéêà

Âàðçàëà ìó íà ðîêà-òà

Âàðçàëà ìó áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó

Áåëó ñóêíó ìàðèíêà,

Ñåãà ãó âåêå óòâàðçàëà,

Ôàôú áàõ÷å-òó çëàòåíú êàìåíü,

Ïóäú êàìåíü ãó òóðèëà�

Òà òè ñà ìîëüáà ìîëè,

Êàêú ñè èäåøú óòú êðàé çåìå

Óòú êðàé çåìå îòå÷èíà,

Äà ñè õè áàêñèøú ôàðëèøú:

Äà ñè çåìåøú çëàòíà ìàðèíêà,

Äà óñòàâèøú áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà;

Òà òè öàðå êóðáàíü êîëå

Êóðáàíú êîëå äó òðè ãîëàá÷å-òà,

Øà ãè ãîòâåòú ìàëêè ìîìè,

Óìðåâàòú ãè ñú áåëà êèòêà

Ñú áåëà êèòêà è êóïðèöà.

×óëà ìè ëåñòóâèöà,

Ëåòíàëà ñè ôàôú ñàðàå

Ôàôú ñàðàå ôàôú áàõ÷å-òó,

Êàìåíü äèãà; íè ñà äèãà,

Äà ñè çåìå áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Áåëó ñóêíó è ìàðèíêà,

Òà ñè ðóêíà Þäà ñàìóâèëà,

Ïîäèãíà õè çëàòåíú êàìåíü,

Òà ñè çåëà áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Óñòàâèëà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà.

Ñëåçè, ìàëå, ñëåçè

Ñëåçè, ìàëå, ôàôú áàõ÷å-òó,

Ïîäèãíè ñè çëàòåíú êàìåíü,

Òà ñè çåìè áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Îòíåñè å äóðú íà öàðå,

Òà ìó ñà ôàëüáà ïîôàëè:

×è å ëåòíàëà ëåñòóâèöà,

Ëåòíàëà å óòú êðàé çåìå,

Òà ñè äîéäå íà Áåëú Äóíàâú;

Íèêîì' ñè áàêñèøú íè íîñèëà

Óòú êðàé çåìå óòú ñëàíó ìîðå,

Ëåòíàëà ñè ôàôú áàõ÷å-òó,

Ïîäèãíàëà çëàòåíú êàìåíü,

Óñòàâèëà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà.

Êîãà-òî æåíà òà ñëåâàëà âú áàõ÷å-òî è ïîäèãíóâàëà êàìåíü-òú, ïîäú êîè-òî

íàìèðàëà ìèðèçëèâà- òà

êèòêà êîï-ðåöú, êîÿ-òî ïîíàïðåøü åäíà ìîìà îòú êúùà-òà

îñòàâåëà êàòî çåâàëà êîí÷å-òî; ìîìè-òå

çàïeâàëè ñëeäîþùà-òà ïeñíà:

Ï å ñ í à 3.

Ëåñòó ëå ëåñòóâèöà!

Áîãú äà ãó áèå Áàéíà öàðå,

×è ìó ñà âåêå äóäåëó,

×è ìó ñà çåìå çàñåëèëà

Çàñåëèëà éîùå ïðèñåëèëà.

Çàêàðèëú ñè íàøè-òå äåäè

Íàøè-òå äåäè íàøè-òå ñðóöè

Ôú òiå ãè çåìå çàñåëèëú;

ß òèå ñè éîùå ïëàêàëè

Ïëàêàëè éîùå âèêàëè

×è ñè çåìå óñòàâèëè,

Äîñòà õìè ôàëíà çåìå

Äîñòà ôàëíà ïëîäóâèòà

Ïëîäóâèòà óðîâèòà.

Êàæè ìè, ëåñòó, äóìàé,

Êàêú ñè çèìà çèìóâàëà,

Êàêú ñè íèçú ïîëå ëåòàëà,

Âèäå ëè, ëåñòó, íè âèäå

Äàë' ñè ìè ìîìè óðàòú?

Äàë' ìè ñà ìîìè øåòàòú?

Äâàøü íà ãîäèíà äà ìè ñååòú?

Äâàøü íà ãîäèíà äà ìè æíååòú

Äà ìè æíååòú áåëà ïøåíèöà?

Äà ìè áåðàòú áåëó ãðîçäå?

Èë ñà å çåìå çàïóñòèëà

Òà íè ñè å éîùå ôàëíà?

Öèðêíà ìè ëåñòóâèöà

Òà õìè âåëè þòãîâîðè:

Êðàéíà å çåìå éîùå ôàëíà!

Ìàëêè ñà ìîìè íà ïîëå

Òà ñè óðàòú è ñè ñååòú,

Éîùå ñè íà ïîëå áåðàòú.

Ïóäú êàìåíú ñàìú óñòàâèëà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà.

Ìàëêà å ìîìà ôú ñàðàå.

Éîùå ñàìú âèñå íè ëåòíàëà

Ðóêíà ñà ìîìà ïîäðóêíà:

Ëåñòó ëå ëåñòóâèöà,

Ñåãà ìà âåêå óñòàâàøú,

Ôú ñàðàå ìè âåêå íè öèðêàøú,

Íè öèðêàøú, ëåñòó, íè ïååøú,

ß ñè ìè ôîäèøú íà Áåëú Äóíàâú,

Íà Áåëú Äóíàâú íà öàðíó òó ìîðå,

Òà ñè ôú ñàðàå ôàðêàøú�

ß ìè ïîñòîé è ïî÷åêàé

Äóðú äà ñè ôëåçà ôú áàõ÷å-òó,

Äà ñè áåðà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Äà å ôú ñàðàå íîñèøú,

Êàêú ìè ñà ìîìà øåòà

Ôú áàõ÷å õè êèòêà äàâàøú,

Óòú ìåíå õè ñåëåìú íîñèøú,

×è ñè å ìîå ðîäà

Ìîå ðîäà óòú êðàé çåìå,

Äà ñè âèäè áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Òàæíó õè ñà íàæåëèëó

Íàæåëèëó íàòàæèëó,

×è ñè çåìå óñòàâèëà,

Ôàëíà çåìå ïðî÷óåíà

Ïðî÷óåíà çà÷óåíà,

Äå ñè èìà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà;

Êàêú ñè ìè ìîìà ïëà÷å

Áàáàéêó õè ñà íàæåëèëó

Íàæåëèëó íàòàæèëó,

Òà ñè ñëåâà ôàôú áàõ÷å-òó,

Òà ñè ôàùà äó òðè ãîëàá÷å-òà,

Íà Áîãà ãè êóðáàíú êîëå

Òà ñè ãó ôàëüáà ôàëè,

×è ñè å êàèëú ñòàíàëú,

Äà ñà âðàùàòú ëåñòóâèöè-òå

Äà ñà âðàùàòú óòú êðàé çåìå,

Äà ìó íîñåòú áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

ß ùî ñè ñà ìàëêè ìîìè,

Çãîòâèëè ñè äó òðè ãîëàá÷å-òà

Çãîòâèëè ãè óìðåâàëè ãè,

Òà ñà ãîçáà ãîñòåòú.

Ìàéêà-òà êàòî èñïeâàëè ìîìè-òå ãîðíà-òà ïeñíà, çåâàëà êèòêà-òà è ÿ îòíîñåëà

äîìà ñè, òà ÿ äàâàëà íà

ìúæüòú ñè; ñeêîÿ æåíà òúé ïðàâèëà; òîãà ðóêíóâàëè åäèíú

ñòàðåöú è òîé çàêàëàëú òðè ãîëàá÷å-òà êóðáàíú

íà Áîãà; òîãà ìîìè-òå ïeåëè ñëeäîþùà-òà ïeñíà:

Ï å ñ í à 4.

Öàðþ, öàðþ è âåçèðþ,

Ùî ñè, öàðþ, êóðáàíú êîëåøú

Êóðáàíú êîëåøú äó òðè ãîëàá÷å-òà?

ß ñè éîùå íè âèäåëú

Áåëà êèòêà è êóïðèöà.

Êàêú ñè ëåòíà ëåñòóâèöà

Íà øèðîêè äîðè ôàôú áàõ÷å-òó,

Ïîäèãíà ñè çëàòåíú êàìåíü

Òà õè ñîðöå ñðèâíàëó,

×è ñè âèäå áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Íîñèëó ãó ìàæêó äåòå,

Íîñèëó ãó òðè íèäåëè,

×åêàëó ñè ëåñòóâèöà,

Òà ñè çåëà áåëó ñóêíó,

Óñòàâèëà áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà;

ß ñè ðóêíè ìàëêè ìîìè,

Äà ñè çãîòâåòú äó òðè ãîëàá÷å-òà,

Äà ñè çãîòâåòú äîñòà óìðåíèâè,

Êîé ñè åäå, êîé ñè ïèå

Áîãà äà ñè ôàëè,

×è ñè å ñòîðèëú íàåòú

Äà ñè ïðàùà ëåñòóâèöà

Äà ñè íîñè áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà.

Öàðå õìè äóìà è ãîâîðè:

Îé, ëå âèå ìàëêè ìîìè

Ìàëêè ìîìè è äåâîéêè.,

Ëó äà âèäå áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Ïà ñè êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå äåâåòú êðàâè,

Äåâåòú êðàâè åëóâèòè,

Åëóâèòè ñå íà îòáóðú.

Öàðå ñè éîùå íè ïðîäóìàëú,

Èñêàðà ñè ïàðâå ëèáå

Èñêàðà ñè áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Òà å íà öàðå äàäå;

Öàðå ìó ñà íàæåëèëó

Íàæåëèëó íàòàæèëó,

×è óñòàâèëú êðàéíà çåìå

Ùî ñè áèëà äîñòà ôàëíà

Äîñòà ôàëíà ïðî÷óåíà

Ïðî÷óåíà çà÷óåíà.

Ïà ñè êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå äåâåòú êðàâè,

Äåâåòú êðàâè åëóâèòè,

Åëóâèòè ñå íà îòáóðú.

Êàòî çàêàëàëú ñòàðåöú-òú êóðáàíú-òú òðè-òå ãîëàá÷å-òà, îíeçè äåâåòú ìîìè,

ñðóêóâàëè è äðóãè ìîìè îòú ñåëîòî, êîè-òî ãîòâèëè òðè-òå ãîëàá÷å-òà ñúñú

êîïðåöú-òú, è ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ï å ñ í à 5.

Ëåñòó ëå ëåñòóâèöà,

Áèëà ñè áèëà íà êðàé çåìå

Íà êðàé çåìå íà ñëàíó ìîðå,

Äå ñà áèëè íàøè öàðå

Íàøè öàðå, íàøè ñðóöè,

Òà ñà ïîëå óðàëè,

Òà ñà ïîëå ñåëè,

Ñåëè ñà áåëà ïøåíèöà,

Éîùå íèêîé íè å ñåëú,

Ó÷èëú ãè å Êðàëè Ìàðêó.

Äîíåëà ñè áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Òà ñè öàðå êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå ãîëàá÷å-òà,

Çãîòâèëè ãè ìàëêè ìîìè

Çãîòâèëè ãè íàãîòâèëè ãè,

Ôàðëèëè ñè áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Çãîòâèëè ãè óìðåâàëè ãè,

Çãîòâèëè ãè äîñòà óìðåíèâè,

Òà ñà ãîçáà ãîñòåòú,

Òà ñè Áîãà ôàëåòú,

×è òà ïðàùà óòú êðàé çåìå

Äà ëåòóâàøú íà Áåëú Äóíàâú

Íà Áåëú Äóíàâú íà öàðíó òó ìîðå.

Ìîëüáà òè ñà, ëåñòó, ìîëåòú,

Ïà äà äîéäåøú äó ãîäèíà,

Áàêñèøú, ëåñòó, äà äîíåñåøú,

Áàêñèøú, ëåñòó, áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà�

Ïà òè öàðå êóðáàíú êîëå,

Íè òè êîëå ãîëàá÷å-òà,

Ëó òè êîëå äåâåòú êðàâè

Äåâåòú êðàâè åëó âèòè,

Åëóâèòè ñå íà îòáóðú;

Äà íè ñè êèòêà äîíåñåøú,

Êàêú ñè ãîòâåòú ìàëêè ìîìè

Íàæåëèëó õìè ñà íàòàæèëó,

×è ñè ãîòâåòú íè óìðåâàòú,

Íè å êóðáàíú äóðú íà Áîãà.

Êàêú ñè ïååòú ìàëêè ìîìè,

Ëåòíàëà ñè ëåñòóâèöà

Òà ñè öèðêà è ñè ïåå:

Îé ëå âèå ìàëêè ìîìè

Ìàëêè ìîìè è äåâîéêè,

Äîñòà ìè öàðå êóðáàíú êîëå,

Äîñòà ìè ñà ìîëüáà ìîëèòå!

Äà çàìèíå ëåòó è ïðîëåòó,

Ïà øà ëåòíà íà êðàé çåìå

Íà êðàé çåìå íà ñëàíó ìîðå,

Íà êðàé çåìå äà çèìóâàìú.

Åãà âåêå äà ñè ëåòíà

Äà ñè ëåòíà äà ñè ôàðêíà,

Øà ñè ëåòíà ôú ñèëíà ãðàäà

Ôú ñèëíà ãðàäà ôàôú ñàðàå,

Øà ñè öèðêàìú íà äàðî-òó

Äà ìå ÷óå ìàëêà ìîìà

Ìàëêà ìîìà óòú ñàðàå,

Äà ñè ôëåçå ôàôú áàõ÷å-òó,

Äà ñè áåðå áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Äà ìè äàäå áåëà êèòêà,

Ëåòíóâàìú ñè íà Áåëú Äóíàâú

Íà Áåëú Äóíàâú íà öàðíó òó ìîðå.

Äå ñè âèäå ìàæêó äåòå

Íà ðîêà ìó áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó öàðâåíó,

Ìàéêà ìó ñà äóñåòèëà

Áåëó ìó ñóêíó óòâàðçàëà,

Ñëåëà ñè ôàôú áàõ÷å-òó,

Òà ãó ïóäú êàìåíü òóðèëà,

È ßçú, ìîìè, êàèëú ñòàâàìú:

Ðóêíóâàìú ñè Þäà ñàìóâèëà,

Òà ìè êàìåíü ïîäèãíóâà,

Òà ñè çåâàìú áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Òà ãó íîñå íà êðàé çåìå

Íà êðàé çåìå íà ñëàíó ìîðå,

Êîé ãó âèäè äà ñè çíàå:

Íàøè äåäè íàøè ñðóöè

Çàñåëèëè êðàéíà çåìå,

Çàñåëèëè ïðèñåëèëè!

Ïà ñè âåêå ñòàíàëè

Äðóãà ñè çåìå çàñåëèëè.

Òà õìè àäåòú óñòàíàëú:

Åãà ñè å ëåòó è ïðîëåòó,

Êîé ñè èìà ìàæêó äåòå,

Âàðçóâà ìó íà ðîêà-òà

Âàðçóâà ìó áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Äà ñè çíàå ìàëêó äåòå,

×è ñè äîéäå áàáàéêó ìó

Óòú êðàé çåìå óòú ñëàíó ìîðå.

Ïà óñòàâåìú áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Äà ãó íàèäå ñòàðà ìàéêà,

Äà ãó íîñè äóðú íà öàðå.

Ñîáèðà ñè ìàëêè ìîìè,

Ñîáèðà ãè ôàôú ñàðàå,

Òà ñè êóðáàíú êîëå,

100

Òà ñè ìîìè ãîçáà ãîñòè,

Òà ñè ãîòâåòú âðàíà ìàíæå,

È ôàôú ìàíæå áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà,

Êîé ñè åäå, êîé ñè ïèå,

105

Øà ìà ÷åêà äó ãîäèíà,

Øà ìà ÷åêà íà Áåëú Äóíàâú

Íà Áåëú Äóíàâú íà öàðíó-òó ìîðå.

Êàòî èñïåâàëè ãîðíà-òà ïåñíà äóðú äà ñà çãîòâè ìàíæå-òà, ñåäíóâàëè, òà

õìè äàâàëú ñòàðåöú-òú äà íàêóñåòú îòú îíàÿ ìàíæå, ïîñëå ñòàâàëè òà ïîèãðàâàëè

õîðî êàòî ïååëè ñëåäîþùà-òà ïåñíà:

Ï å ñ í à 6.

Öàðþ ëå è âåçèðþ,

Ñòàíè ñè, öàðþ, äèãíè ñà,

Ñòàíè ñè óòú òðàïåçà,

Äà ñè âèäèøú ëåñòóâèöà

Êàêú ñè ôàðêà è ñè ëåòà,

Íà äåñíà õè íîãà áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Íîñèëó ãó ìàæêó äåòå

Ìàæêó äåòå ìèëíà ñèíà,

Ñúñú ëåñòóâèöà Þäà ñàìóâèëà

Íà ìîìè ñè äóìà è ãîâîðè:

Ñòàíèòå, ìîìè, ñòàíèòå,

Õîðó ìè, ìîìè, èãðàéòå

Èãðàéòå ìîìè õðèïàéòå!

Ëåñòóâèöà äóìà ïðîäóìàëà

Ïðîäóìàëà ïðèãîâîðèëà:

Äó ãîäèíà äóðú íà ëåòó

Ïà øà ëåòíå óòú êðàé çåìå

Óòú êðàé çåìå ñëàíó ìîðå,

Òà øà ôàðêíå íà Áåëú Äóíàâú

Íà Áåëú Äóíàâú íà öàðíó-òó ìîðå �

Äå ñè âèäè ìàëêó äåòå

Íà ðîêà ìó áåëó ñóêíó

Áåëó ñóêíó è öàðâåíó,

Øà ñè ñïóñíå áåëà êèòêà

Áåëà êèòêà è êóïðèöà.

Òà ñè öàðå êóðáàíú êîëå

Êóðáàíú êîëå äåâåòú êðàâè

Äåâåòú êðàâè åëóâèòè,

Åëóâèòè ñå íà îòáóðú,

Ïà ñè âà ãîçáà ãîñòè,

Ñðóöè: çíà÷è ñðèêîâå.

Óìðåâàëè: çíà÷è òóðåëè âú òúõú ìèðèçëèâè íúöà.

Êóïðèöà: áèëüêà ìèðèçëèâà, êîïàðú.

Îòå÷èíà: îòå÷åñòâî.

Äåñíèâà: äåñíèöà.

Ìàðèíêà: ñòàðà ðå÷ü, íà êîÿ-òî çíà÷åíèå-òî íå ñà çíàÿ.

Ñðèâíàëî: çíà÷è äðàãî õè ñòàíàëî.